Velen zijn het met me eens dat de commentaren omtrent de geaardheid van de Belgian Cats die Eddy Demarez per ongeluk de wereld instuurde totaal ongepast zijn. Het betreft kwetsende opmerkingen die getuigen van een enggeestig wereldbeeld waarin wat afwijkt van het stereotype beeld van mannen en vrouwen belachelijk gemaakt wordt. De sanctie hieraan verbonden door de VRT – een tijdelijk non-actief – geeft hopelijk de tijd aan de betrokkene (en de gehele VRT_redactie, want dit is geen alleenstaand geval) om na te denken welke effecten zulke uitspraken hebben op onze vrouwen van de Belgian Cats en de samenleving. Bovendien bevestigen de uitspraken nog maar eens het stereotype-beeld van de gemiddelde witte man van middelbare leeftijd. Ze bevestigen dat sommigen, voornamelijk zij die de heersende wereldorde lange tijd uitmaakten, het moeilijk hebben met de toenemende zichtbaarheid van de variatie aan persoonlijkheden, uiterlijke kenmerken en andere eigenschappen die ons tot mens maken. Blijkbaar vallen grote, sportieve vrouwen – die nota bene naar de Olympische Spelen mogen – daar ook onder.
Toch wil ik een bedenking maken bij de vraag om zijn ontslag. Want wat hier gebeurde, is een pijnlijk voorval waarin iemand met een beperkt wereldbeeld zijn mening wereldkundig maakt en hierdoor mensen kwetst en beledigt. Het gaat hier om een persoonlijke mening, waarmee hij – helaas – niet alleen staat, maar die ook niet strafbaar is. De publieke slachtbank die volgde op het voorval hakken er hopelijk voldoende in, maar zolang tijdens de uitzendingen geen vooroordelen doorheen de commentaren geweven worden, blijft dit een pijnlijke uitschuiver, die verder niets afdoet aan zijn ervaring en kennis. Ik vrees dat ieder van ons zich – meestal onbedoeld en soms zelfs onbewust – uitspraken heeft gedaan die kwetsend zijn.
Bovendien is het nuttig ook de vraag te stellen wat er met het ontslag van deheer Demarez bereikt kan worden. Wat willen de Belgian Cats eigenlijk? Na deheer Demarez volgen vermoedelijk nog vele anderen – net zoals hij werd voorafgegaan door velen. Dit toont aan dat er inderdaad, zoals Ann Wauters zelf aanhaalt, nog veel werk aan de winkel is. De vraag die zich stelt is of een ontslag een manier is om dat werk gedaan te krijgen.
Ten eerste leidt een actie zoals ontslag zelden tot diepere inzichten bij de betrokkene. Integendeel, wrok en frustratie voeden een zeker vijandsbeeld ten aanzien van “zij” die oorzaak zijn van dit ontslag en verstrekt de idee dat “anderen” inderdaad minderwaardig en zelfs intrinsiek boosaardig zijn.
Ten tweede, als precedent voor het scheppen van een zwijgcultuur kan dit tellen. Wie “de verkeerde mening” verkondigt wordt genadeloos afgestraft. Een zwijgcultuur verschilt echter in grote mate van een cultuur waarin we allen tolerant zijn ten aanzien van vermeende – vermeende, want ik ken de geaardheid van geen van de Belgian Cats, en eigenlijk lijkt ze me ook niet relevant in dit betoog – minderheden, en dus niet de nood voelen de verschillen die we opmerken te benoemen of in het belachelijke te trekken. In een zwijgcultuur heerst wantrouwen ten aanzien van gesprekspartners, uit angst voor represailles. Eigen ideeën en gedachten worden niet meer getoetst, en de kans om de eigen waarheid als enige te zien wordt steeds groter. Een zwijgcultuur is een cultuur waarin debat en voortschrijdend inzicht onmogelijk worden gemaakt door angst voor de gevolgen. Een zwijgcultuur vergroot het wantrouwen naar iedereen die anders is, en verstrekt de vorming van verschillende groepen waarin stemmen elkaar enkel versterken, zonder een werkelijk klankbord.
Ik kan me vergissen, ik heb het namelijk niet nagevraagd, maar dit lijkt me niet “het werk” dat nog “aan de winkel” is, waarover Ann Wauters het heeft. Qua symboliek kan het tellen, maar de gevolgen van de beslissing tot ontslag zouden op lange termijn wel eens kunnen versterken wat we hopen de wereld uit te helpen: intolerantie en denigrerende opmerkingen jegens bepaalde minderheden.
Net daarom, en niet uit sympathie of medelijden, dient men zich af te vragen of ontslag wel de gepaste sanctie is.
Caroline Verdonck voor De Liberale Wereld
