We maken in Europa onze eerste echte crisis mee sinds de jaren ‘40. We hebben financiële crisissen gekend maar twee generaties lang heeft geen enkele levensbedreigende crisis ons pad gekruist. Momenteel zitten we in België aan meer dan 600.000 besmettingen en 18000 overlijdens. Achter deze cijfers verschuilen zich dramatische, persoonlijke verhalen. De Belgische kaart kleurt rood, de globale kaart kleurt roder. Om dit virus te bestrijden werden er drastische, soms zelfs draconische, maatregelen genomen. Onze economie werd even on hold gezet, ons sociaal leven werd stop gezet, scholen en winkels werden gesloten.
Maar er was ook positief nieuws. In het oog van de storm kwam de wetenschappelijke commune tesamen, sloegen overheid en private sector de handen ineen en nauwe samenwerkingen tussen privé en ziekenhuizen werden opgezet. Burgers kwamen figuurlijk bij elkaar maar hielden letterlijk afstand. Hoewel enkelen onverantwoord weerspannig weigerden met lockdownfeestjes, namen de meeste burgers wel moedig de handschoen op.
En dat loonde. De genetische code van het virus werd gekraakt. Diagnostische testen werden razendsnel ontwikkeld en geïnstalleerd in ziekenhuizen. Dokters, laboranten en verpleegkundigen verrichten Herculesuitdagingen. Iedere burger droeg zijn of haar steentje bij en door allen samen te werken kon een groot rotsblok verlegd worden: pieken werden omgebogen, curves geflattened en levens gered. Want elke afplatting van de curve betekent een familie die wel nog in de toekomst kan afspreken. Een lichtpunt in deze donkere dagen, letterlijk en figuurlijk in dit geval.
En nu is er met het vaccin hopelijk een sluitstuk in onze strijd tegen het virus, in onze strijd tegen Covid-19, in onze strijd tegen SARS-Cov-2. En de nieuwe reeks aan vaccins mag dan wel hoopvol zijn, toch hoor je geregeld nu: ik ben jong en sterk, ik moet me toch niet laten vaccineren? Als de risicogroepen zich laten vaccineren dan is dit toch voldoende? Dit opiniestuk is een pleidooi om je toch te laten vaccineren. Want vaccineren gaat niet enkel over jezelf beschermen, het gaat ook over anderen beschermen, over die risicogroepen beschermen. Over je oma en opa beschermen dus. Want nee, enkel de riscogroepen vaccineren is niet voldoende en dit omwille van twee redenen: groepsimmuniteit en mutatie.
Maar vooraleer we op groepsimmuniteit en mutaties ingaan moeten we eerst even vaccins nader bekijken. Wat doet een vaccin nu eigenlijk? Een vaccin traint ons afweersysteem. Het doet dit door ons lichaam wijs te maken dat het besmet is met het virus waarvoor het vaccineert. Een vaccin kan dit omdat het de antigenenen van het virus bezit, of hiervoor codeert. En het zijn deze antigenen die ons afweersysteem herkent. Is het hier al eens mee in contact geweest, dan gaat het de volgende keer beter en sneller reageren waardoor we niet ziek worden. Je lichaam heeft in dit geval letterlijk geheugencellen waardoor het specifiek afweersysteem kan optreden tegen het virus. Ben je nog niet in contact geweest met het virus, dan heb je deze niet en kan enkel het aspecifiek afweersysteem optreden wat net wat minder goed werkt. Het verschil tussen een specialist en een generalist. Het vaccin is de trainer, je immuunsysteem is het sportteam.
Alleen, een vaccin werkt dus slechts optimaal indien je een goed werkend immuunsysteem hebt. Werkt je immuunsysteem niet of slecht, dan is er natuurlijk niets te trainen. Een trainer zonder sportteam kan natuurlijk niks aanvangen. Laat het nu net bij die risicogroepen zijn dat het immuunsysteem het minst goed werkt. Dit is zo bij vele ouderen, maar bij anderen met bijvoorbeeld een immuunaandoening werkt het immuunsysteem gewoon niet of amper en werkt het vaccin zelf dus niet, of niet goed. Want geen goed werkend immuunsysteem betekent geen goed werkend vaccin.
Dus hoe kunnen we hen beschermen? Groepsimmuniteit, de eerste reden om je als jongere te laten vaccineren. Groepsimmuniteit vertrekt van het principe hierboven uitgelegd dat niet elk immuunsysteem ven goed werkt en dat je om deze groep te beschermen ervoor zorgt dat voldoende mensen gevaccineerd zijn. Enkel zo kan je de verspreiding van het virus afremmen of stoppen. Een virus kan namelijk enkel overleven in een gastheer, in casu wij. Als er voldoende mensen gevaccineerd zijn, als er voldoende mensen immuun zijn, dan zijn er geen gastheren en kan het virus niet overleven. Ook mensen bij wie het vaccin niet werkt, of niet goed werkt, kunnen zo beschermt worden. Maar daarvoor moeten we wel aan 70-80% immuniteit komen of meer. Door ons als jongere te laten vaccineren beschermen we dus de risicogroepen, beschermen we onze oma’s en opa’s. Wij zijn de buffer tegen de besmetting van onze grootouders. Wie zich niet laat vaccineren kan dus de persoon zijn die zijn grootouders besmet. Ook wanneer deze zich wel hebben laten vaccineren omdat het vaccin helaas bij hen misschien niet gewerkt heeft.
De tweede reden om je te laten vaccineren was mutatie. Virussen muteren. Ieder virus doet dit maar coronavirussen zijn er net zoals influenza virussen (griep) helaas heel goed in. In dit geval is reassortment de grote boosdoener. Reassortment is een proces waarbij verschillende virussen genetisch materiaal uitwisselen. Zo kan er een nieuw virus kan ontstaan. Zelfs al ben je gevaccineerd, voor je immuunsysteem is dit een nieuw virus. Aangezien een vaccin je immuunsysteem het vorige virus leerde herkennen, zal je immuunsysteem dit nieuwe virus dus niet herkennen, ook indien je gevaccineerd bent. De hoopvolle reeks aan vaccins bieden dus geen soelaas voor dit nieuwe virus. Maar een virus heeft een gastheer nodig om te muteren, heeft een gastheer nodig voor deze reassortment. Laten er zich genoeg mensen vaccineren, dan heeft het virus geen gastheer om in te overleven en te muteren. Zo kunnen wij dus voorkomen dat deze mutatie plaats vindt. Laten er zich slechts enkelen vaccineren, dan is het geen kwestie van of dit zal gebeuren maar wanneer dit zal gebeuren. En in dat geval zijn we terug bij af. Dan werkt het vaccin niet meer en zullen er terug drastische maatregelen moeten genomen worden. Zal de economie terug on hold moeten geplaatst worden, zal ons sociaal leven terug stop gezet moeten worden. Door ons te laten vaccineren als jongere beschermen we dus ons sociaal leven. Willen we terug blijvend zorgeloos feesten, zorgeloos reizen of festivals bezoeken dan zullen voldoende mensen zich moeten laten vaccineren. Anders is het enkel uitstel tot de volgende crisis.
Daarom dit pleidooi: bescherm onze ouderen, bescherm ons toekomstig sociaal leven en laat je vaccineren. Ook als jongere. Ook als het virus voor jou persoonlijk weinig gevaar inhoudt.
Jarno Van de Voorde
