Moest de situatie niet zo erg zijn zou het een goede Belgenmop zijn. Terwijl onze bijzonder grote overheidsdelegatie heden ongetwijfeld met een brede glimlach aan tafel schuift op de jaarlijkse hoogmis in de strijd tegen de klimaatopwarming in de Egyptische toeristische trekpleister in Sharm El Sheik om zichzelf in de kijker te werken, blijkt ze in eigen land zelfs niet in staat te zijn om in acht jaar tijd de energie-efficiëntie van haar 1000 overheidsgebouwen te bepalen.
Het aantal deelnemers aan de Belgische delegatie blijkt omgekeerd evenredig te zijn aan haar eigen daadkracht en inzet inzake het verminderen van haar energieverbruik en de CO2-uitstoot.
Het aanpakken van het energieverbruik van de eigen overheidsgebouwen is immers de belangrijkste methode voor de federale overheid om een daadwerkelijke bijdrage te leveren in kader van de Europese energie- en klimaatplannen.
Niet alleen is de overheid nog maar net begonnen aan het opstellen van een energieaudit van haar eigen gebouwen, maar bovendien loopt deze nu reeds vertraging op, waardoor de energieaudit van haar gebouwen in het beste geval klaar is tegen 2031.
Terwijl iedereen aan een sneltempo thuis en in de zaak zo snel en zo ver als mogelijk het energieverbruik terugwerkt moet onze overheid er nog aan beginnen!
- Lead by example
Sinds de inval in Oekraïne hebben alle overheden allerhande verplichtingen opgelegd aan de burgers en de ondernemingen om hen aan te zetten om snel te investeren in energiebesparingen. Zo werd het eigendomsrecht in de tang genomen om verhuurders aan te zetten om hun verhuurwoning energie-efficiënter te maken. In Brussel en Vlaanderen wordt de indexering van de huurprijzen aldus voor een jaar beperkt in functie van de energiewaarde van de woning.
Op Europees niveau werd dan weer afgesproken dat de lidstaten de komende acht maanden 15% minder gas gaan verbruiken en dit om de afhankelijkheid van het Russisch gas te doen verminderen. Sinds september vorig jaar is de elektriciteitsprijs verviervoudigd en de gasprijs verdrievoudigd. Iedereen is doordrongen van de ernst van de situatie.
Iedereen probeert binnen haar of zijn budget zo veel mogelijk energie te besparen. Bedrijven sluiten desnoods “tijdelijk” de deuren zoals de laminaatfabriek Unilin die voor drie weken de deuren sluit, waardoor 1100 werknemers in tijdelijke werkloosheid vallen. De oorlogsinspanning laat zich ook hier economisch zwaar voelen. Je zou dan denken dat de overheid in deze de voorloper zou zijn wat betreft de energiebesparingen. Zij heeft immers een voorbeeldfunctie en zij vervult vanuit haar rol en als grote speler op de markt een voortrekkersrol.
De grootste besparingsmarge wat betreft energie bij de federale overheid ligt dan ook ongetwijfeld bij de vele gebouwen die zij beheert, van gevangenissen over musea tot de vele federale overheidsdiensten. Het zou dan ook evident zijn dat men hier al volop aan de slag is, maar niets is minder waar. Men heeft zelfs nog niets in kaart gebracht. In tijden van economische crisis is het terugdringen van de energieverspilling bovendien een slimme maatregel. Men bespaart enerzijds structureel door in de energiefactuur te knippen en anderzijds wordt de economie gestimuleerd met de nodige investeringen in allerlei duurzame vormen van energiebesparing.
- De energiedoorlichting van de overheidsgebouwen: de trein der traagheid
De Regie der Gebouwen staat centraal in het beheer van de federale overheidsgebouwen. Momenteel beheert de Regie der Gebouwen 643 complexen in eigendom, 264 gehuurde complexen en 59 complexen in specifiek beheer. Bepaalde gebouwen van de federale overheidsinstellingen vallen buiten het beheer van de Regie.
Ondanks de vele verplichtingen en richtlijnen vanwege Europa wat betreft het verbeteren van de energie-efficiëntie blijkt onze overheid pas onlangs te zijn wakker geschoten. De Regie heeft een openbare aanbesteding uitgeschreven voor de aanstelling van energieauditeurs. Terwijl iedereen in België sinds 2008 bij de verkoop of verhuur van hun woning een EPC attest moet laten opmaken dat de energieprestatie van uw woning meet, blijkt dit geen verplichting te zijn voor de overheid.
Niet alleen begint men er bijzonder laat aan, het duurt bovendien ook nog eens een eeuwigheid alvorens deze audits rond zijn. De eerste helft van het vastgoedpark wordt doorgelicht tussen 2022 en 2026! Daarna volgt een tweede audit waarbij de Regie zal bogen op de lessen uit de eerste overheidsopdracht[i]. De Regie gaf in februari 2022 aan dat het de bedoeling was om het hele vastgoedpark door te lichten tegen 2030. Het is ronduit hallucinant dat een energieaudit van het eigen gebouwenpatrimonium acht jaar in beslag neemt.
Dit weekend bleek echter dat zelfs de toekenning van de openbare aanbesteding in het honderd loopt. De vooropgestelde deadline voor de toewijzing (september) werd niet gehaald, waardoor de audits pas zullen starten in 2023 en de volledige doorlichting dus ten vroegste in 2031 klaar zal zijn.
Wetende dat volgens het Belgische klimaat- en energieplan alle federale overheidsgebouwen tegen 2030 minstens 40% minder CO2 moeten uitstoten dan in 2015 is dit huilen met de pet op.
Terwijl woongebouwen met een EPC label E of F verplicht moeten gerenoveerd worden en alle salariswagens tegen 2026 elektrisch moeten zijn en in 2029 er geen diesel- en benzinewagens meer mogen worden ingeschreven, weet onze overheid pas tegen 2031 in het beste geval hoe het met de energieprestatie van haar eigen gebouwen zit. Dit getuigt niet alleen van een totaal gebrek aan ambitie wat betreft de inspanningen van de overheid om te komen tot minder uitstoot, maar het betekent ook dat onze overheid tot 2031 geld door deuren en ramen smijt aan dure energie, terwijl het ook anders kan.
- Onze oproep: Het is oorlog, handel daarnaar!
Wij roepen de overheid op om net zoals de burgers en de bedrijven de ernst van de situatie in te zien en dit geklungel stop te zetten.
Zoals de overheid zelf aangaf is het oorlog en dat spoort niet met ambtelijke traagheid. Werk via een samenwerking met de privé-sector en de universiteiten een ernstig plan uit binnen het jaar om onze overheidsgebouwen veel sneller energie-efficiënt te maken. Rol vervolgens een energiebesparingsplan uit voor alle overheidsgebouwen. Combineer hierbij isolatie, verlichting, beglazing en optimalisering van de energiebronnen en werk met een prioritaire lijst om het laaghangende fruit alvast binnen de drie jaar te plukken en het geheel af te ronden binnen de vijf jaar.
Het aanpakken van het energieverbruik van federale overheidsgebouwen (gehuurd en in eigendom) is een van de voornaamste/enige methodes voor de federale overheid om een bijdrage te leveren in het kader van de Europese energie-klimaatplannen.
Het prioritair aanpakken van de energieverspilling van de overheidsgebouwen is een win-win waarbij de investeringen snel worden terugverdiend en de economie een duwtje in de rug krijgt en ons land als bonus structureel minder afhankelijk wordt van Russisch gas.
In Nederland is men in volle uitrol wat betreft het energie-efficiënt maken van het gemeentelijk vastgoed. Dit zou 450 miljoen euro per jaar aan energiekosten besparen.
Als liberalen staan wij huiverig tegen het aangaan van schulden als er geen investeringen en maatschappelijk rendement tegenover staat, maar hier is dit meer dan gelegitimeerd. Men stopt de enorme verkwisting aan overheidsmiddelen die vloeien naar de veel te hoge energiefacturen van de slecht geïsoleerde overheidsgebouwen en dit op structurele wijze. Dit kan anders. Dit moet anders!
De Redactie van de Liberale Wereld
[i] https://www.regiedergebouwen.be/nl/downloads/energieaudits-van-overheidsgebouwen-beheerd-door-de-regie-der-gebouwen
