België scoort bij de beteren van Europa wat betreft de financiële impact van de corona-crisis op het gezinsbudget. Daar waar in landen als Portugal, het VK, Ierland en Italië de gezinsbudgetten teruglopen en de kloof tussen arm en rijk groter wordt, blijkt in België iedereen ongeveer gelijkmatig getroffen te worden. Ons sociaal stelsel zou er bovendien voor zorgen dat ook de totale financiële impact proportioneel meevalt. Mijn oprechte medeleven aan zij die niet voldoen aan deze statistische realiteit. Deze uitspraak gaat helaas over gemiddelden. Ik besef dat deze crisis voor sommigen onder u een financiële ramp is met verstrekkende gevolgen.
Daartegenover staat helaas een totaal gebrek aan waarden en normen. Onze overheid klopt zichzelf op de borst voor haar creativiteit aan financiële steunmaatregelen en -strategieën. Waar ze compleet aan voorbij gaat, is dat leven geen leven is wanneer het slechts overleven is. Dat mensen sociale, afhankelijke wezens zijn, die hun welbevinden verlenen aan sociale cohesie, perspectief, plezier en elkaar. Er is een urgente nood aan een creatieve overheid wat betreft het bevorderen van al deze aspecten. Er is nood aan een overheid die leuke alternatieven bedenkt, ondersteunt en aanmoedigt. Die inziet dat deze ook “sanitair” – om het nieuwe hypewoord van Vandenbroucke te gebruiken – kunnen gebracht worden.
Ik zie rondom mij steeds meer mensen die het moeilijk krijgen. Thuis met een burn-out: emotionele uitputting, distantie van het werk en een verminderd competentiegevoel. Burn-out treft voornamelijk “high achievers”, mensen met een enorme drive, veel verantwoordelijkheidsgevoel, die zichzelf elke dag volledig geven voor hun job, hun gezin, hun verantwoordelijkheden. Mensen die, ondanks hun enorme draagkracht, over hun grenzen gaan om aan alle vragen en verantwoordelijkheden tegemoet te komen. Wanneer dit langdurig aanhoudt, zonder compensatie – het hoofd even uitzetten, afreageren in sport, ventileren op café, dansen met vrienden – gaat het licht op een bepaald moment onvermijdelijk uit. De gevolgen zijn desastreus: complete emotionele uitputting, een cognitief onvermogen om zelfs maar een boodschappenlijstje op te stellen, een fysieke vermoeidheid die een kort blokje omlopen qua inspanning vergelijkbaar maakt met een marathon. Op lange termijn kan de aanhoudende stress, die het gebrek aan mentale en fysieke ontspanning met zich meebrengt, aanleiding geven tot hart- en vaatziekten, diabetes, obesitas en andere chronische aandoeningen.
Onderzoek uit Nederland en het Verenigd Koninkrijk rapporteren tot 4 maal zoveel gevallen van burn-out. Ten gevolge van thuiswerken, het gebrek aan scheiding werk en privé, de afwezigheid van sociale interactie en ontspanning en de vele regeltjes is de balans tussen draaglast (de taken en verantwoordelijkheden die stress bezorgen) en draagkracht (het vermogen om lasten te dragen) compleet doorgeslagen, zelfs voor de sterkste schouders. Burn-out cijfers voor België zijn er niet, maar onderzoek uit de eerste lockdown in maart rapporteert mentale uitputting bij 65% van de bevraagden. De verkoop van slaapmedicatie (slapeloosheid is een belangrijk symptoom van burn-out en chronische stress) steeg in coronajaar 2020 met 200.000 dosissen na jaren van stabilisatie.
En wat doen Alexander en co? Die vertalen hun waarden en normen in beleid. Onze overheid kiest ervoor om iedereen zoveel mogelijk financieel te ondersteunen, met maatregelen allerhande: tijdelijke werkloosheid, uitstel van betaling van hypotheek, verminderde sociale lasten voor bedrijven, etc. Een mooi gebaar, waarmee ze schijnbaar haar economie wil ondersteunen. Helaas is financiële onbezorgdheid slechts een klein aspect van wat ons welzijn, onze draagkracht, verhoogt.
Wat niet in het waardenkader aanwezig is, blijkt ook uit wat deze overheid nalaat: investeren in haar mensen. Veel regels lijken er op gestoeld elke vorm van vertier te willen voorkomen: de avondklok veroorzaakt voornamelijk verkeersdrukte tussen 23u30 en middernacht. Een knuffel met mijn knuffelcontact ga ik er niet voor laten. Maar het bezorgt wel stress. Het niet massaal ondersteunen van welkome alternatieven, zoals schaatsen in open (vries!)lucht, duidt voornamelijk op wantrouwen jegens de burger, maar kan mijns inziens perfect zonder het risico op virusverspreiding noemenswaardig te verhogen. Het gesloten houden van de fitnesscentra, waar reeds voorafgaand aan deze pandemie uitgebreide hygiënische voorschriften gelden, voorkomt voornamelijk dat frustraties een uitlaatklep vinden. Een broeihaard van besmetting zijn ze evenwel nooit geweest. Ik kan nog even doorgaan, maar besef dat ook het lezen van dit stuk de nodige frustraties naar boven kan brengen en ik wil uw draagkracht niet te veel aantasten.
De creativiteit die onze ministers, gouverneurs en burgemeesters tentoonspreiden in de regels en ministeriële besluiten om macht en controle uit te oefenen op burgers is gestoeld op wantrouwen en minachting van de burger. Als gevolg is ze dus afwezig wanneer het gaat om het zoeken naar veilige alternatieven die ons menselijk kapitaal verzorgen en beschermen. Een éénmalig kappersbezoek kan even deugddoend zijn, maar wekelijks badmintonnen met een vaste bubbel, aperitieven met gelijkgestemden, schaatsen op een natuurlijke ijspiste, je kind voelen, lachen, spelen, … Dat brengt de balans terug in evenwicht. Dat voorkomt stress en zorgt ervoor dat al deze mensen met burn-out binnenkort terug aan het werk kunnen.
Maar onze overheid heeft haar waarden en normen: de mens als economisch middel. Gemaakt om belastingen te betalen, en zodoende diezelfde overheid in stand te houden. Ze maakt hier echter een kapitale (pun intended) fout. Terugkeer naar de werkvloer is allesbehalve vanzelfsprekend en duurt gemiddeld tussen 2 maand en 4 jaar. De kosten, veroorzaakt door het uitbetalen van ziekteverzekering en productiviteitsverlies, lopen snel op. De verminderde financiële slagkracht van de gedupeerden treft de economie nogmaals. De kosten op lange termijn ten gevolge een toename van de chronische aandoeningen komen er nadien ook nog aan. Alsook de problematiek gepaard gaande met verslaving aan slaapmiddelen en andere medicatie. Over de kosten van de medicatie, artsenbezoeken en andere medische handelingen bij burn-out patiënten durf ik amper te beginnen. Het zou u best wel wat stress kunnen opleveren…
Beste heren en dames van het bestuur, realiseer u dat een eenzijdige blik op economisch herstel mensonwaardig is. Daarenboven berust uw strategie om deze waarden te bereiken op datgene wat u verwaarloost, uw mensen. U bedient hen van financiële steun en een burn-out.
Beste medeburger, dit is onze overheid. Eerst geld, en dan…
Wacht, komen mensen wel aan bod?
Caroline Verdonck – Arts & doctoraatsonderzoeker
De Liberale Wereld
