Bijna twee jaar geleden was er veel verontwaardiging toen bleek dat Julie Van Espen om het leven gebracht werd door een recidivist. De man in kwestie verkrachtte een vrouw in 2004 en ging vervolgens tot 2008 naar de gevangenis. In 2016 verkrachtte de man zijn ex-vriendin en pas een jaar en 5 maanden later werd de man voor de correctionele rechtbank gedagvaard, in de tussentijd liep hij vrij rond zonder voorwaarden. De man kreeg toen uiteindelijk 4 jaar gevangenisstraf zonder onmiddellijke aanhouding, hij tekende beroep aan en liep ondertussen zonder enige voorwaarden weer vrij rond. Een jaar later werd de zaak niet als prioritair gezien en nog steeds niet behandeld. Het jaar erna werd Julia Van Espen om het leven gebracht door deze dader.
Het was hallucinant om te zien hoe justitie telkens opnieuw gefaald heeft, door onze justitie kon deze man opnieuw overgaan tot verkrachting waaronder één die zelf fataal afliep voor het slachtoffer. Massaal veel mensen gaven kritiek op ons rechtssysteem en eisten dat er verandering kwam, maar Koen Geens, toenmalige minister van justitie, schoof de schuld naar de rechters ook al was de straffeloosheid in zijn beleid o.a. de oorzaak geweest voor de dood van Julie. Hij zei vervolgens dat hij bleef ijveren voor een betere justitie en voor de strijd tegen seksueel geweld in het bijzonder, maar bleek dat dat vooral lege woorden waren wanneer men recentelijk overal in de krant kan lezen dat twee mannen die een vrouw verkracht en gefilmd hebben een korte straf (16 maanden & 22 maanden) met uitstel gekregen hebben. Dit incident kwam recentelijk onder iedereens aandacht, maar spijtig genoeg is dit niet het enige dossier omtrent verkrachting waarbij de dader geen tot een zeer korte straf krijgt.
In België zijn er gemiddeld 9 verkrachtingen per dag. Minder dan 10% van de slachtoffers dienen een klacht in waarvan slechts 1% veroordeeld wordt. Seksueel geweld heeft het trieste voorrecht om, samen met foltering, te behoren tot de groep van geweld met de meest ernstige psychotraumatische gevolgen. Meer dan 80% van de slachtoffers loopt het risico een chronische post-traumatische stressstoornis te ontwikkelen met zeer ernstige dissociatieve stoornissen. Het is dan ook onverstaanbaar dat er voor verkrachting een straf staat van 5 tot 10 jaar, die meestal trouwens met uitstel gegeven wordt en in praktijk soms ook minder dan 5 jaar bedraagt zoals het geval is bij het incident in Gent.
De straffen zouden veel zwaarder moeten zijn en een straf met uitstel geven zou niet mogelijk mogen zijn bij zulke daden. Vincent Van Quickenborne kondigde aan dat hij er werk van zal maken om de daders straffer aan te pakken met zwaardere straffen en 7 nieuwe zorgcentra wilt bouwen om slachtoffers te helpen. In januari kondigde de minister ook al aan dat hij een nieuwe methode om verkrachtingszaken op te lossen, die in Antwerpen al van toepassing is, zal uitbreiden voor heel het land. Dubbel zoveel verkrachtingszaken werden in Antwerpen opgelost dankzij deze methode. Onze huidige minister van Justitie is duidelijk aan het werken aan oplossingen, maar er is nog veel werk voor de boeg.
Er verscheen op 29 september 2020 een artikel van De Morgen over de hoge kosten die de slachtoffers moeten betalen, het is onaanvaardbaar om te lezen dat een slachtoffer van seksueel misbruik 800-900 euro zou moeten neerleggen voor kopies van juridische dossiers. Bovendien zijn Pro Deo advocaten maar toegankelijk voor een beperkte groep. Slachtoffers uit de lage middenklasse zijn de dupe van de hoge kosten die gepaard gaan met de rechterlijke procedures. Er zijn geregeld rechtszaken waar het slachtoffer niet komt opdagen of hulpeloos is omdat deze geen advocaat kan veroorloven , zaken waarbij de dader(s) advocaten hebben en het slachtoffer niet komt ook geregeld voor. In Noorwegen is rechtsbijstand kosteloos voor slachtoffers van partnergeweld. Deze maatregel blijkt zeer succesvol. Het lijkt me geen slecht idee om dit ook bij ons toe te passen en niet enkel voor slachtoffers van partnergeweld, maar ook voor slachtoffers van aanranding om situaties zoals hierboven omschreven te vermijden.Door de rechtsbijstand kosteloos te maken kan het slachtoffer sneller de stap zetten om aangifte te doen, dan is er al een barrière minder.
Ook is het niet aanvaardbaar dat de kosten na seksuele agressie gedekt moeten worden door het slachtoffer zelf. We hebben het hier niet enkel over de geneeskundige nazorg, maar ook over de psychologische.
In Frankrijk en Engeland is er al een tijdje sprake van een nationaal register van seksuele delinquenten, dit is bij ons ook hoognodig. Volgens cijfers uit Ontario bleek dat als een kind ontvoerd wordt met seksuele motieven 44% overleden was binnen het uur van de ontvoering, 74% binnen de drie uur en 91% binnen de 24 uur. Het is dus van groot belang dat er snel gehandeld wordt in dergelijke situaties en het hebben van een nationaal register waar mogelijke daders in vermeld staan kan zeker helpen om zaken te versnellen. Het is niet de bedoeling dat dit register publiekelijk toegankelijk is, we willen een heksenjacht vermijden. Dit register is voor politiediensten om ervoor te zorgen dat ze seksuele delinquenten beter kunnen opvolgen en opsporen. Dit zou gepaard kunnen gaan met enkele verplichtingen voor de delinquenten naar Frans voorbeeld. De delinquenten moeten daar namelijk jaarlijks hun adres bevestigen en zijn verplicht adreswijzigingen door te geven binnen uiterlijk twee weken na de wijziging. Als dit niet gevolgd wordt ontvangt de persoon in kwestie een boete en wordt dit bestraft met opsluiting. Deze maatregel en het register zorgen ervoor dat de plegers snel opgespoord kunnen worden en het helpt om de maatschappij beter te beschermen tegen recidivisten. Daarnaast zorgt een register er ook voor dat we meer cijfermateriaal ontvangen en kunnen bijhouden omtrent seksuele misdrijven en recidive.
Aangifte doen van aanranding is niet gemakkelijk voor het slachtoffer, deze moet dus goed ontvangen en ondersteund worden. Om de drempel lager te maken zou het ook bijvoorbeeld kunnen helpen om online aangifte te kunnen doen van zulk geweld ipv te moeten bellen naar de politie of meteen tot aan het politiekantoor te gaan.
De gemiddelde strafmaat inzake seksueel geweld ligt veel lager dan de theoretische strafmaat die vijf jaar bedraagt. Straftoemetingsrichtlijnen kunnen ervoor zorgen dat er minder uiteenlopende straffen komen wat zeer belangrijk is gezien art. 10 van de Belgische Grondwet vereist dat daders in gelijke gevallen op gelijke wijze behandelt moeten worden. Straftoemetingsrichtlijnen zouden ook een sterk signaal uitsturen naar de slachtoffers toe. Het zorgt ervoor dat de daders ook daadwerkelijk en effectief gestraft worden. Het argument van Koen Geens dat straftoemetingsrichtlijnen stuit tegen het principe van de onafhankelijkheid van de rechtsprekende magistraten is trouwens makkelijk te weerleggen gezien deze straftoemetingsrichtlijnen niet bindend zijn. In Nederland wordt dit al enkele jaren succesvol toegepast, hier zou dit dus ook moeten lukken.
Goede en nodige stappen worden gezet, maar deze zijn echter nog niet genoeg. Een slachtoffer van verkrachting draagt dit voor altijd met zich mee en de gevolgen zijn ernstig, hoeveel mensen moeten deze daden nog ondergaan voor er actie ondernomen wordt? Het is hoog tijd dat justitie de kant van het slachtoffer kiest.
Shelly Sterck voor De Liberale Wereld
Wat kan je doen als je slachtoffer bent van verkrachting?
- ambulance: het noodnummer 100 of 112 is dag en nacht bereikbaar
- politie: bel het noodnummer 101 of ga langs bij een politiekantoor in je buurt
- spoedopname van een ziekenhuis
- huisarts: voor hoogdringende zaken kan je terecht bij een huisartsen wachtdienst
- zorgcentrum na seksueel geweld: in Gent, Brussel of Luik voor medische en psychische hulp
Wie vragen heeft rond zelfdoding, kan terecht op de Zelfmoordlijn via het gratis nummer 1813 of op www.zelfmoord1813.be.
[1] https://www.demorgen.be/nieuws/met-het-geld-dat-ik-na-mijn-verkrachting-uitgaf-had-ik-een-huis-kunnen-afbetalen~b478eb15/
