1 september

Vanaf dinsdag zullen 2,3 miljoen kinderen en jongeren onder 18 jaar opnieuw naar school gaan. Het was een enorme krachttoer om dit mogelijk te maken. De afgelopen weken waren ongeëvenaard voor het kabinet Onderwijs. Er was een enorme werkdruk op de kabinetsleden, er moest overleg plaatsvinden met alle mogelijke betrokken partijen, protocollen en beleidsteksten moesten uitgeschreven worden en vooral, er was geen plaats noch tijd voor fouten. De hamvraag blijft: zijn de scholen klaar voor 1 september?

Ja. de scholen zijn er klaar voor, maar dit jaar wachten directie en leerkrachten met een enorm bang hart af wat de komende weken zullen brengen. Zal er een stijging in besmettingen plaatsvinden? Zijn de juiste veiligheidsmaatregelen genomen? Zullen de leerlingen zich houden aan die veiligheidsmaatregelen? En vooral, zal de opening van de scholen de oorzaak zijn van een derde golf?

We moeten we ons bewust zijn dat dit de ergste crisis is sinds de Tweede Wereldoorlog. Het is dan ook wat onwezenlijk dat onze politici de afgelopen weken even hun jaarlijkse vakantie genomen hebben in plaats van opzoek te gaan naar mogelijke oplossingen voor de zware uitdagingen die ons staan te wachten. Als we het over één thema eens zijn met al de inwoners van dit land is het de noodzakelijkheid van een goed, kwalitatief onderwijssysteem en daar ligt nu net de eerst volgende grote uitdaging: de start van het nieuwe schooljaar op 1 september.

De kerntaak van ons onderwijs is om aan al de kinderen van onze samenleving gelijke startkansen te bieden. Gelijke kansen is waarvoor we moeten strijden en streven, niet alleen vandaag maar altijd. Ons onderwijs moet al de kansen bieden aan leerlingen om te kunnen groeien in de samenleving en om de maatschappelijke ladder te kunnen beklimmen. We bepalen niet waar we geboren worden, wel kunnen we als maatschappij het onderwijs aanbieden waardoor geen enkel talent ongebruikt blijft. De ladder moeten we aanbieden, de ondersteuning evenzeer, hoe we hem beklimmen is afhankelijk van onze eigen inzet.

Maar iedereen moet daadwerkelijk dezelfde kansen krijgen om deze ladder te beklimmen. Net hier schoot de overheid tijdens de lockdown zwaar tekort. Een hele groep veeleer kansarme jongeren is gewoon van de radar verdwenen. In sommige Antwerpse basisscholen is tot 30% van de kinderen weggebleven van de digitale klassen. Door de corona crisis is de kloof tussen kansrijke en kansarme kinderen alleen maar gegroeid. Jong talent wordt achtergelaten aan de kant van de digitale klassen. De leerachterstand wordt aldus voor sommige kinderen onoverbrugbaar.

Gelukkig starten de scholen de eerste week van het nieuwe schooljaar met scenario geel, wat betekent dat de scholen volledig open kunnen. Wanneer er dan een uitbraak van het virus plaatsvindt, kunnen ze overschakelen naar scenario oranje of rood. In het ergste geval zullen alle lessen opnieuw digitaal moeten plaatsvinden. Deze verschillende scenario’s zorgen ervoor dat de scholen dus snel zullen moeten inspelen op de wisselende omstandigheden waar ze weinig tot geen vat op hebben. Dit zorgt bij de directie, technisch adviseur coördinatoren, maar ook bij de leraren voor heel wat stress.

Ook de omstandigheden waarin de scholen zullen opengaan zijn niet van de minste. Het dragen van een mondmasker tijdens de lessen (maar niet tijdens de pauzes of sportactiviteiten) en social distancing moeten erover waken dat het coronavirus geen kans krijgt. Is dit echter voldoende? Neen. Ventilatie zal ook een belangrijke vereiste zijn om de scholen in het najaar open te houden. Wanneer leerlingen uitademen of luidop praten produceren zij aerosolen, kleine druppels water die in de lucht blijven hangen en zo andere leerlingen kunnen besmetten. Een continue toevoer van verse lucht zou dit probleem moeten verhelpen. Toch is dit geen gemakkelijke opgave. We weten namelijk dat heel wat scholen verouderd zijn en bijgevolg dus niet over een ventilatiesysteem beschikken. Dit is echter iets dat de overheid al meerdere maanden weet. Sommige scholen hebben zelfs geen ramen die ze kunnen opendoen. Ook de winterperiode zal voor de nodige problemen zorgen aangezien ramen openzetten moeilijk zal gaan als je de leerlingen niet wil laten bevriezen. Is hier dan een eenduidige en goedkope oplossing voor? Neen. We zijn er te laat bij om overal ventilatiesystemen te plaatsen. Wat wel tot de mogelijkheden behoort, is ervoor zorgen dat de leerkrachten in hun klas een CO2-meter ter beschikking krijgen opdat ze zelf weten wanneer ze de ramen moeten openzetten. Het nut van mondmaskers en social distancing vermindert wanneer leerlingen toch besmet kunnen worden door rondhangende druppels.

Verdere inspiratie kan worden opgedaan bij de jeugdkampen en zomerklassen die tijdens de zomermaanden over heel ons land werden georganiseerd. Dankzij een adequate aanpak werden er slechts een beperkt aantal besmettingen geconstateerd en zijn er tot op heden geen grote uitbraken te noteren.

Het is belangrijk dat er nu een krachtige oplossing komt vanuit politieke hoek want de veiligheid van leerlingen en leerkrachten hoort centraal te staan. Ons onderwijs hoort niet alleen te gaan voor een gezonde hoeveelheid kennis en vaardigheden, maar ook voor de fysieke en mentale gezondheid van onze leerlingen. We laten onze kinderen toch ook niet spelen met verroest metaal? Laat ons zelf ook niet spelen met hun gezondheid.