Stop de hypocrisie! Legaliseer cannabis!

Vorig jaar maakten Europol en het Europees waarnemingscentrum voor drugs en drugsverslaving (EMCDDA) in een nieuw rapport bekend dat Europeanen elk jaar voor 30 miljard euro aan drugs consumeren. 40% hiervan wordt toegeschreven aan cannabis. Ons land staat op de 5de plaats in de illegale productie van cannabis en ondertussen staat de wetgeving rond medicinale cannabis in de startblokken. The time is right, de tijd is rijp. Laat het cannabisdebat niet vernauwd worden tot enkel de welgekende conservatieve, morele invalshoek. Beste politici, wordt het niet eens tijd om hier puur inhoudelijk over te discussiëren?

Laten we eerst beginnen met wat feiten op een rij te zetten. Cannabis wordt vandaag gezien als een softdrug. Ook al is het minder schadelijk dan tal van andere, al dan niet legale, (hard)drugs. Denk maar aan tabak en alcohol die zelfs in Nederland, waar er een zeer pragmatisch beleid heerst rond cannabis, beschouwd worden als harddrugs. Door cannabis in één adem te noemen (en te categoriseren) samen met andere, gevaarlijkere (hard-)drugs is een constructief debat en het broodnodige wetenschappelijk onderzoek naar de potentiele, positieve kanten van cannabis ook lang uitgebleven in België.

Zo wordt het drugsbeleid bij onze buren op een zeer rationele wijze geëvalueerd. Middelen zoals alcohol, tabak, cannabis, maar ook heroïne worden aan de hand van een beoordeling gerangschikt. Er wordt gekeken naar hoe giftig en verslavend de werking van het middel is (op korte en lange termijn en wat de maatschappelijke schade is dat de gebruikers veroorzaken. Heroïne en crack blijken samen met alcohol en tabak het meest schadelijk te zijn. Paddo’s en LSD scoren daarentegen relatief laag op de Nederlandse lijst. Het gebruik van cannabis valt in deze rangschikking op individueel niveau in de middelste categorie (9). Het is absurd dat wij ervanuit gaan dat het onderscheid tussen legale en illegale middelen in ons land iets vertelt over de risico’s van die producten. Als er vandaag iets in ons Belgenland legaal of illegaal is dan is dit enkel en alleen het gevolg van keuzes uit het verleden die gebaseerd werden op tradities.

Legalisering en regulering hebben veel voordelen

Door een legalisering en regulering van de markt zouden we in de eerste plaats het cannabisgebruik beter in de hand houden en de risico’s en schadelijke gevolgen zoveel mogelijk kunnen inperken. Daarbovenop zou er veel meer geld vanuit de privémarkt in wetenschappelijk onderzoek vloeien waardoor we de kennis rond deze substantie fenomenaal zullen zien stijgen. De kern van het cannabisdebat en in extenso het gehele drugsbeleid, zou dus moeten gaan over welke strategie het meest geschikt is om de risico’s en de schade die samenhangen met het recreatief gebruik, in het bijzonder bij jongeren, in te perken. Daarnaast moet gekeken worden hoe we als maatschappij zouden profiteren van een mogelijke legalisering.

Want let’s face it: de ‘War on drugs’ is duur, te duur. De belastingbetaler draait hiervoor op en het criminele circuit pakt de poen. Dit is de realiteit anno 2020. Met het gedoogbeleid dat er sinds enkele jaren bestaat, is het juridisch voor de burger ook helemaal niet meer duidelijk wat wel en niet mag. Als we vandaag op pragmatische wijze, bijna 20 jaar later, de balans opmaken van dit onduidelijk, repressief beleid zien we dat het al zijn doelstellingen in de kou heeft laten staan. Deze doelstellingen moesten bijdragen tot een algemene vermindering van het aantal afhankelijke gebruikers, het reduceren van fysieke en psychosociale schade als gevolg van cannabisgebruik én de terugdringing van negatieve impact van cannabis op de samenleving, namelijk de criminaliteit.

Verder is België de vijfde grootste illegale producent van cannabis in Europa en dat zorgt ervoor dat het, ondanks de gezondheidsrisico’s, een zeer gemakkelijk verkrijgbaar product is op de Belgische, zwarte markt. Het VAD (Het Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs) meldt dat maar liefst een op de twee jongeren van 17 of 18 jaar zegt gemakkelijk toegang te hebben tot cannabis (4). Bij deze plaats in de top 5 hoort natuurlijk ook een steeds groeiende criminaliteit rond grote professionele telers, die gepaard gaat met een toename van geweld, corruptie en andere schadelijke gevolgen door deze zwarte markt. Bovendien is het belangrijk te weten dat er momenteel geen controle mogelijk is op de zuiverheid, kwaliteit en sterkte van cannabis (2).

We hebben nu een keuze: verder gaan met de struisvogelpolitiek tegenover al die juridische, financiële en volksgezondheid gerelateerde problemen of we geven de kans aan een alternatief beleid. Een beleid dat niet uit 1921 dateert voor een realiteit in 2020. Verschillende landen, waaronder Canada en Uruguay hebben al voor die laatste mogelijkheid gekozen en ook de Wereldcommissie voor drugsbeleid pleit voor het einde van de wereldwijde ‘War on drugs’. Deze zomer raakte zelfs bekend dat Luxemburg als eerste Europese land cannabis volledig gaat legaliseren en reguleren. Zij willen binnen de vier jaar de productie zelf organiseren en belastingen heffen op de verkoop, met als doel de zuiverheid en sterkte eigenhandig weer onder controle te hebben (5).

Één van de belangrijkste aspecten rond de legalisering van cannabis, dat altijd onderbelicht blijft, is ook de economische impact ervan op onze samenleving. In Colorado heeft de legalisering onverwachte, economische successen geboekt. De Belgische denktank ‘Vrijdaggroep’ die zich wil inzetten voor de verbetering van onze samenleving door strategienota’s over de belangrijkste uitdagingen op te stellen, publiceerde enkele maanden geleden een rapport over de impact van legalisering van cannabis op onze overheidsuitgaven. Een legalisering zou, volgens hun berekeningen, enkel ten goede komen voor onze begroting. Met het huidige tekort is deze extra bron van inkomsten geen overbodige luxe, right? De overheidsuitgaven voor politie en justitie zouden exponentieel dalen, maar minderjarige gebruikers worden nog altijd vervolgd, net zoals de misdaden en misdrijven die onder invloed worden gepleegd. Door de accijnzen die we kunnen heffen op de verkoop van cannabis genereert de staat een marge tussen de 100 en 150 miljoen euro (8). In plaats van al deze extra inkomsten in het gat van onze begroting te gooien, kunnen we deze investeren in, bijvoorbeeld, onze sociale zekerheid zodat we de toenemende druk op onze welvaartstaat weer kunnen stabiliseren.

Onze boodschap aan de huidige beleidsmakers? Stop met de legalisering in een negatief daglicht te plaatsen en durf eindelijk eens toegeven dat het huidige repressieve beleid meer kwaad doet dan goed. Geen gezever meer, legaliseer cannabis.