“You’ll never take back our country with weakness” brulde Trump nog, oproepend tot verzet. Sinds de bekendmaking van de verkiezingsresultaten heeft hij alles in de strijd gegooid om maar niet te moeten verliezen. Zeg nu zelf, wat voor een loser zou de grote Donald zijn als hij verloor van Sleepy Joe? Helaas voor Trump is het de realiteit. Zijn ontkenningsfase begon, zoals vaker bij Trump, met een aantal tweets en verzonnen beschuldigingen over ‘vervalste verkiezingen’ en het verzakte al gauw in verdachte telefoongesprekken en oproerende speeches. Deze keer ging hij een brug te ver.
Vier doden, een paar dozijn arrestaties en een verkracht Capitool was het bedroevende resultaat van de uit de hand gelopen demonstratie van Trump-aanhangers tegen de volgens hen ‘gestolen verkiezingen’. Nadat Trump ze eerst minutenlang had opgezweept, trokken ze naar het Capitool om er een puinhoop aan te richten. Zelf spraken ze over een nieuwe revolutie. De rest van de Verenigde Staten en de wereld sprak over een schande.
Dit was het hoogtepunt van een gifcampagne die al meer dan 4 jaar woekert. Eerst op de schermen, vervolgens in de geesten, op de straten en tenslotte in paramilitaire tenues op het Capitool.
Laat ons beginnen bij het begin. De bestorming van het Capitool was het langverwachte resultaat van een goed geoliede online machine die als een droomprojector werkt en de meest waanzinnige fantasieën de wereld instuurt. De belangrijkste wapens in deze onlinestrijd waren (en zijn nog steeds) memes en trollen. Trollen zijn de strijdtroepen en memes de propaganda.
Trollen, die zich tegenwoordig steeds meer bedienen met etiketten als ‘vrijdenkers’ of ‘critici’, hebben één doel: de aantrekkingskracht en het moreel van de door hen gepercipieerde vijand platstampen. Het begint bij scheldpartijen en eindigt soms met doxxen (het moedwillig lekken van persoonsgegevens van hun doelwitten) en doodsbedreigingen.
Net zoals in het communistische China, waar de burger twee keren nadenkt alvorens iets op social media te posten, hopen deze trollen ook een vorm van zelfcensuur en angst te kunnen inboezemen binnen de social media gemeenschap. Deze extremistische trollen hopen zo het debat te kunnen overheersen en de normies (de ‘normale’ mensen zonder enige sterke politieke overtuiging) gevoelloos te maken voor hun vaak extreme ideeën.
Het ontmantelen van de publieke sfeer raakt ook een fundament van de democratie: niemand durft zich dan nog ten volle te uiten. Het cement dat deze technieken en aspiraties bijeenhoudt is het gebruik van fake news: hele en halve leugens die de klok rond worden uitgekraamd online. De afbrokkeling van de vierde macht, de media, hangt hier uiteraard sterk aan vast.
Sociale media maken de traditionele media grotendeels overbodig en daarbij ook de democratische controle die ermee samenhangt. Met filters en bubbels is het makkelijker dan ooit om gelijkgestemden te ronselen, ook al is de info die soms verspreid wordt compleet onjuist.
Het gevaar is dat de fantasie als realiteit wordt aanzien, omdat ze niet wordt tegengesproken. Fake news is al lang niet meer beperkt tot de VS, extreemrechtse netwerken leren van elkaar en daarom zien wij ook hier hetzelfde strategie terugkomen: delegitimize, demonize and then destroy.
Ook in België zagen we plots memepagina’s die later uitgroeiden tot heuse politieke verenigingen. En parallel met de opkomst van de memes begon ook de verspreiding van complottheorieën opgang te maken. Vandaar dat een CD&V politicus plots dezelfde retoriek begon te spuien als de alt-right en de neonazis rond ‘ontvolking’. De ontvolkingstheorie, stelt dat rassenvermenging en multiculturalisme het ‘pure, blanke Europese volk’ vernietigt. Vandaar dat sommigen geloven dat dit zou uitmonden in een ‘rassenoorlog’. Net zoals ‘doomsday cults’ uitkijken naar die finale confrontatie tussen goed en kwaad, zo kijken deze groepen uit naar de dag dat ze ‘het recht in eigen handen mogen nemen’ en ongestraft gewapenderhand hun gang mogen gaan.
Het uitblijven van een Belgische, federale regering midden in de coronacrisis was een zegen voor extreem rechts. Met veel bloed, zweet en tranen werd er na verschillende mislukte pogingen een coalitie gevormd zonder de twee hoogst scorende partijen te betrekken. Of je het nu wil geloven of niet. Dit is ook democratie. Er werd een meerderheid gevonden. De twee grootste partijen zijn en blijven een minderheid in het parlement. Desondanks begon de extreem rechtse propaganda machine het idee te verspreiden dat deze regering ‘illegitiem’ is, niet verkozen etc. De #nietmijnregering ging Vlaanderen rond net zoals #StopTheSteal dat in de VS deed.
Het is nu niet meer ondenkbaar dat bij al onze eigen toekomstige verkiezingen telkens de claim komt bovendrijven dat ook de federale, Vlaamse of gemeenteverkiezingen ‘gestolen’ zouden zijn door Antifa, de Russen of wat dan ook. Protest zoals de rit naar Brussel is een ding, maar het hele politieke bestel afschilderen als ‘de vijand’ een heel ander. In plaats van de tragische aanval van gisteren te verwerpen, twitterde Dries Van Langenhove dat het ’trieste taferelen’ waren, aangestuurd door ‘het establishment’. Indien hij met ‘establishment’ de zittende president bedoelde had hij alvast gelijk, maar dat betwijfelen we.
De westerse, democratische traditie staat onder druk. Gisteren heeft de democratie in de USA geleden. In 2024 zal dat ook bij ons zo zijn. Het Vlaams Belang dat zichzelf als de nieuwe vrijheidspartij bestempelt, is het begin van de strijd op ons grondgebied. Waar blijft die echte vrijheidspartij toch?
Kevin Straetemans & Dieter Goovaerts
Voor De Liberale Wereld
