Luidens professor Hannah Cloke werden er reeds in het weekend aan alle bevoegde overheden zeer specifieke waarschuwingen verzonden die gedetailleerd aangaven in welke regio’s en valleien er extreme regenval zou plaatsvinden alsook dat dit gepaard ging gaan met extreme overstromingen.
Professor Hannah Cloke is een autoriteit in haar vakgebied: hydrologie (de studie van het gedrag en de eigenschappen van water in de atmosfeer, op en onder het aardoppervlak).
Na de eerdere zeer zware overstromingen in Midden-Europa in augustus 2002 was zij één van de stichters van een nieuw Europees instrument, namelijk het European Flood Awareness System (EFAS). Zij is daar nog steeds actief. Het betreft een EU-programma dat is ontworpen om vroegtijdige waarschuwingen voor gevaarlijke overstromingen te geven. Het is al een hele tijd actief en het werkt zo goed dat het heden ook bulletins opstelt voor landen buiten de EU.
Dit notificatiesysteem werkt zeer goed en kan dagen op voorhand aangeven waar en hoe zwaar bepaalde regenval ergens zal vallen. Het is tevens in staat te voorspellen of en hoe zwaar het overstromingsgevaar is ten gevolge van deze zware regenval.
Wat is de rol van het European Flood Awareness System?
Het European Flood Awareness System (hierna EFAS genoemd) slaagt er al enkele jaren in overstromingen tijdig te voorspellen.
In het begin van deze week stuurde EFAS dan ook een “extreme flood warning” naar de respectieve nationale en regionale overheden. Deze “extreme flood warning” gaf aan dat er extreme regen zou vallen vanaf woensdagavond in specifieke regio’s in Duitsland, Luxemburg, het oosten van België en het zuiden van Nederland.
Elke land heeft echter zijn eigen systeem om die informatie vervolgens te verdelen aan de bevoegde diensten. In Duitsland is de “Deutscher Wetterdienst” het aanspreekpunt voor EFAS. Het is deze dienst die de berichten en rapporten van EFAS ontvangt en verder verdeelt. Wat Duitsland betreft, geschiedt de verdere verdeling via een gefragmenteerd systeem naar zowel de regionale als de lokale overheden.
Net daarom, zo blijkt achteraf, werden er op bepaalde plaatsen in Duitsland wel en in andere geen preventieve maatregelen getroffen.
Een woordvoerder van de Duitse weerdienst die hierover werd bevraagd, bevestigde dat er wel degelijk verschillende waarschuwingen over extreme regen werden verzonden naar diverse overheden in het desbetreffende gebied: “Het is echter aan de bevoegde overheden om het overstromingsrisico te bepalen en al dan niet preventief mensen uit het risicogebied te evacueren.”.
Aldus werden in het Duitse Hagen op woensdagmorgen, terwijl de zon nog scheen, bijkomende stormvloedkeringsmuren opgetrokken bovenop de bestaande bescherming tegen overstromingen.
In Nederlands Limburg vonden bepaalde evacuaties reeds plaats op woensdag.
Professor Hannah Cloke windt er geen doekjes om in een interview aan de Britse omroep: “Het betreft een monumentaal falen van het systeem. Ik verwachtte evacuaties van de mensen en preventieve maatregelen tegen de nakende overstroming. Het valt niet uit te leggen dat zo veel mensen gestorven zijn ten gevolge van overstromingen in 2021.”.
Deze informatie is schokkend.
We vatten even samen:
- Er bestaat een specifiek onderzoekscentrum (EFAS) dat werd opgericht door de EU om te waarschuwen voor nakende overstromingen en rampen en dit om het verlies van mensenlevens te voorkomen;
- Het waarschuwingssysteem heeft de dreiging tijdig gedetecteerd en doorgegeven. EFAS heeft zeer specifieke en gedetailleerde “extreme flood warnings” gestuurd naar Nederland, Luxemburg, Duitsland en België. Elk land duidt zijn eigen contactpunt aan voor deze informatie. Zo is het contactpunt voor Duitsland de “Deutscher Wetterdienst”. De verdere verdeling van deze extreme overstromingswaarschuwingen binnen elk land verloopt volgens de nationale wetgeving en de gemaakte interne afspraken;
- In Duitsland hebben sommige overheden zoals de stad Hagen wel degelijk preventieve maatregel getroffen tegen het overstromingsgevaar. Bijkomende stormkeringsmuren werden woensdagochtend met spoed opgetrokken. In Nederlands Limburg werden in bepaalde zones mensen geëvacueerd voor de rampspoed. Wij hebben geen weet van enig preventief optreden vanwege de overheden.
Deze informatie roept veel vragen op.
Waarom was er geen gecoördineerd waarschuwingssysteem in voege in de risicogebieden gezien de overheid reeds dagen op voorhand expliciete en gedetailleerde waarschuwingen kreeg vanuit het EFAS?
Terwijl het daar specifiek voor opgerichte instituut (EFAS) – dat in het verleden bijzonder effectief bleek in het tijdig waarschuwen voor overstromingsgevaar – al de desbetreffende landen tijdig heeft verwittigd van een extreem gevaarlijk overstromingsrisico blijkt deze informatie slechts op enkele plaatsen te zijn gebruikt waarvoor ze dient, namelijk tijdig preventief evacueren en waarschuwen opdat levens kunnen gered worden.
Reeds in het weekend, meerdere dagen voor de ramp, werden de nationale overheden verwittigd via rapporten dat er een rampspoed nakend was. Desondanks werden klaarblijkelijk in ons land geen evacuaties voorzien en werd deze informatie alvast niet gedeeld met de lokale bevolking in de desbetreffende gebieden.
Jeff Da Costa, Phd. onderzoeker bij de universiteit van Reading en fellow van RSS Hydro stelt hieromtrent: “There are systems in place to protect us. Weather models have a high enough resolution to warn us, often in time. But somewhere along that line from meteorologists to the public, there is a gap. Ordinary people pay the price, sometimes with their lives.[1]”.
Bij dergelijke weerfenomenen is preventieve evacuatie cruciaal. Eenmaal het hevig regent is het te laat. Het water stijgt dan razendsnel en de mensen zitten vast in hun huizen.
Aldus blijft er één zeer duidelijke en onontkoombare vraag over: Waarom werd er niets gedaan met de duidelijke en herhaalde specifieke overstromingswaarschuwingen? Welke schakel liet het afweten? Waar liep het fout?
Wij willen met deze bijdrage niemand met de vinger wijzen. Wel moeten hier dringend lessen worden getrokken. De waarheid heeft haar rechten. We moeten hier lessen uit trekken.
De redactie van De Liberale Wereld
[1] Report from European flood zone/ researcher calls out gridlock. The conversation
