Dat mensen die nooit de arbeidsmarkt verkenden, soms als bewuste keuze, soms tegen wil en dank, een minimumpensioen verdienen is de verkeerde insteek voor een discussie die draait om onze maatschappelijke waarden en normen.
De boodschap die we nu uitsturen is dat werken het summum is. Dat mensen die er bewust voor kozen thuis te blijven om voor de kinderen te zorgen, vrijwilligerswerk te doen of niet in staat zijn om in de huidige complexe maatschappij mee te draaien aan dit helse tempo minderwaardig zijn en zelfs geen minimumpensioen verdienen. Thuisblijfouders zijn niet per definitie profiteurs. Ze hebben vaak gewoon een andere visie op wat ‘kwaliteit van leven’ betekent. Iets wat gezien het toenemende aantal burn-outs misschien zelfs goed is. Er mag best wat tegenwicht zijn tegen de huidige tendens.
Bovendien, dat voor velen de keuze tussen werken en thuisblijven snel gemaakt is omwille van de hoge kosten voor crèche, naschoolse opvang, transport van en naar werk, kan je hen moeilijk kwalijk nemen. Het gaat om wat op het einde van de rit overblijft om te (over)leven. Dat de keuze dan vaak op ‘niet werken’ valt, ligt echter niet aan het pensioensysteem. Voor veel mensen is er amper de (financiële) ruimte om zo ver in de toekomst te kijken en telt enkel het einde van de maand.
De keuze voor ‘niet werken’ ligt aan het feit dat werken in België enerzijds als het summum wordt gezien, maar ánderzijds stiefmoederlijk wordt behandeld. De kosten om te gaan werken, en wat men er gemiddeld voor terugkrijgt, wegen voor velen er niet tegen op. Wat een werknemer en werkgever afdragen aan de staat om te mógen werken is van absurde grootteorde. Wat men er bovendien voor terugkrijgt is beperkt. Er zijn landen waar belastinggeld efficiënter wordt besteed. Denk bijvoorbeeld aan de recente beslissing van minister Demir om in beroep te gaan tegen elke vergunning die wordt afgeleverd voor de bouw van huizen in overstromingsgebied. Tijdig een wetgevend kader instellen lukt niet – ondanks de reeds lang gekende problematiek – dus besteden we belastinggeld aan het dagvaarden van beslissingen volgens onze eigen regels… Als daarenboven de uitkeringen voor ‘niet werken’ lonender zijn, lijkt de helft van de Belgen wel gek te zijn dat ze hier überhaupt elke dag voor opstaan.
Dáár ligt het probleem. Het probleem ligt bij het feit dat werken niet loont. De discussie omtrent minimumpensioenen is een flauw afleidingsmanoeuvre van waar niemand over durft te spreken: Hoe zorgen we dat werken loont? Hoe motiveren we mensen om te werken, hoe gaan we diegenen die op economische wijze bijdragen hiervoor belonen? Die €100 bruto bovenop het minimumpensioen voor een voltijdige loopbaan, als wortel die ik binnen 40 jaar mag opeten, heeft bitter weinig invloed op mijn beslissingen nu.
Vrije bijdrage van Caroline Verdonck, arts en doctoraatsstudente
Redactrice voor De Liberale Wereld
