Terwijl ik dit schrijf ben ik 16 weken zwanger, een weloverwogen bewuste keuze van mezelf. Want ik heb het geluk dat ik als vrouw leef in een maatschappij waar ik keuzes heb. Waar ik zelf kan beschikken over mijn lichaam en wat ik ermee doe. Toen ik gisteren de eerste berichten zag dat Roe v Wade teruggedraaid zou worden werd ik als toekomstige moeder heel bang dat mijn dochter net als haar generatiegenoten zal opgroeien met veel minder rechten en keuzes dan haar moeder. Roe v Wade gaat immers over veel meer dan enkel het recht op abortus en vrouwenrechten, al zal ze vooral op dit punt voor een gigantische weerslag in de levens van duizenden Amerikanen zorgen.
In 1969 werd Norma McCorvey uit Texas voor een derde keer zwanger nadat ze reeds twee maal haar dochters Melissa en Jennifer opgegeven had voor adoptie. Ze probeerde toen onsuccesvol via verschillende wegen om voor een abortus te gaan, aangezien ze niet weer door het hele proces van zwangerschap en adoptie wou gaan. Ook deze derde zwangerschap eindigde in adoptie. Wat wel voortkwam uit deze pogingen was haar doorverwijzing naar Linda Coffee en Sarah Weddington, twee vrouwelijke advocaten op zoek naar vrouwen die een zwangerschap wouden beëindigen maar waarbij de wettelijke routes hen dit ontzegden. Zij spanden toen in 1970 een zaak aan tegen Henry Wade, de openbare aanklager van Dallas County waarin zij stelden dat de anti-abortus wetten in Texas ongrondwettelijk waren. De naam van Norma werd veranderd in Jane Roe op de documenten die zij indienden, om zo haar identiteit te beschermen.
In juni 1970 oordeelde een rechtbank in Texas dat de wetten die abortus verboden inderdaad ongrondwettelijk waren. Niet zuiver vanuit een visie dat het hebben van kinderen een vrije keuze zou moeten zijn voor een vrouw, maar dat de meeste wetten die abortus verboden of hiervoor restricties oplegden in strijd waren met het grondwettelijke recht op privacy. De staat heeft zich dus niet alleen niet te moeien met je eigen keuze voor kinderen, maar je persoonlijke beslissingen in het algemeen, dus ook met wie je slaapt, of je anticonceptie gebruikt en welke, met wie je trouwt… Het vonnis legde weliswaar wel restricties op ter bescherming van het kind tegen misbruik (de grens voor een verbod lag op 24 weken, al gaan recent heel wat staten zoals Texas hier creatief mee om). Het terugdraaien ervan geeft dus de ruimte voor veel meer dan enkel anti-abortuswetten.
De staat Texas trok hierop toen naar the Supreme Court dat het oorspronkelijke vonnis in 1973 bevestigde in Roe v Wade.
Doorheen de jaren zijn er vele pogingen geweest om Roe v Wade terug te draaien, buiten een aantal aanpassingen waren deze pogingen onsuccesvol. Op 3 mei 2022 lekte er echter een draft uit van het arrest in een poging van de staat Mississippi om Roe v Wade terug te draaien. Daarin bleek dat een meerderheid voor gestemd heeft en dat eind juni, begin juli dit ook daadwerkelijk zal gebeuren.
In zijn argumentatie schrijft rechter in het Hooggerechtshof Samuel Alito dat: “Roe v Wade fout was vanaf het begin. De redenering was uitzonderlijk zwak en de beslissing had schadelijke gevolgen.” Maar welke schadelijke gevolgen zou de beslissing om Roe v Wade terug te draaien brengen?
Om te beginnen betekent een verbod op abortus niet het einde van abortus. Een abortus is vaak een traumatische beslissing waar geen enkele vrouw licht over gaat en die vaak gebeurt uit wanhoop. Wanneer de legale mogelijkheid onder medisch toezicht er niet is, richten deze vrouwen zich vaak tot onveilige, clandestiene abortussen waarbij ze hun eigen leven ook in gevaar brengen. Men schat dat dit jaarlijks zo’n 25 miljoen keer voorvalt luidens de World Health Organisation (WHO). Abortus is daarom nog altijd de derde belangrijkste doodsoorzaak bij moeders (en de oorzaak van 5 miljoen vermijdbare handicaps per jaar). Ook vrouwen die gewenst zwanger zijn komen door een verbod in gevaar. Wanneer een zwangerschap een hoger risico met zich meebrengt zullen er misschien dokters, uit schrik voor vervolging, ervoor opteren om de zwangerschap niet te beëindigen of dit zolang mogelijk uit te stellen, met alle gevolgen van dien.
Niet alle staten zullen abortus verbieden en er zal een abortustoerisme ontstaan waar vrouwen naar staten zullen reizen waar het veilig en toegelaten is. Dit is echter én een grotere drempel én een bijkomende last op wat reeds een moeilijke beslissing is. Daarnaast zal een moeder die voor abortus kiest vanuit financiële overwegingen dit niet kunnen betalen. Waardoor men vooral veel kinderen in de armoede terecht zal zien komen. Moesten de vertegenwoordigers van de staten die zo campagne voeren voor de bescherming van het leven evenveel energie stoppen in het helpen van deze kinderen na hun geboorte dan zou dit nog een heel andere zaak zijn. Maar in de realiteit worden zij vaak in de steek gelaten.
En dan heb ik het nog niet gehad over de juridische gevolgen van het illegaal maken van abortus. Het zou niet de eerste keer zijn dat een vrouw in een heksenjacht meegesleept wordt, zelfs als de afgelopen zwangerschap een miskraam betreft. Zo had de staat Texas een kliklijn ingevoerd en moedigde zij actief burgers aan om vrouwen die een abortus gepleegd hadden en alle betrokkenen civiel aan te klagen. Zelfs Uber-chauffeurs die vrouwen naar een centrum brachten waren niet veilig hiervoor en weigerden dan ook vaak deze ritten. Burgers die andere burgers verklikten konden soms rekenen op een beloning van 10.000 dollar waardoor het voor sommigen meer een sport werd.
Op 30 oktober 2018 nam het mensenrechtencomité van de Verenigde Naties een “general comment” aan die de lidstaten adviseerde dat artikel 6, het recht op leven, ook de toegang tot abortus omvat. Dit is echter een advies en geen verplichting waardoor het terugdraaien niet als een overtreding zal worden beschouwd. Een gemiste kans voor een krachtig signaal dat er hopelijk nu ook zal komen.
Met het terugdraaien van Roe v Wade toont Amerika dat zij verre van een gelijke maatschappij zijn. Vrouwen worden nog steeds als tweederangsburgers gezien waarbij een kernrecht als zelfbeschikking een verre droom lijkt voor hen. Want naast het feit dat men nu ook hun keuze wegneemt hebben zij ook nog weinig rechten op de werkplaats als zij zwanger zijn. Vrouwen kunnen 12 weken onbetaald zwangerschapsverlof nemen. Dat is minder dan in Congo en Tsjaad, waar vrouwen recht hebben op 14 weken betaald verlof. Daarnaast is hun werkgever niet verplicht om dit toe te kennen.
Voor veel vrouwen is deze nieuwe realiteit “The American nightmare”
Redactie De Liberale Wereld
