Donderdag was het een heuglijke dag voor minister Van der Straeten, ze kreeg luid applaus van haar voorzitter en achterban. Je zou denken, is dat omdat ze goed beleid voerde? Het regeerakkoord heeft uitgevoerd? Neen, simpelweg omdat Engie nogmaals schreef dat het voor hen te laat is om onze kerncentrales te verlengen. Nu met premier De Croo als bestemmeling van de brief. Ze is dus niet alleen niet geslaagd in haar opdracht, maar ook nog eens gebuisd.
Waarom? Wel, we lezen namelijk in het regeerakkoord: “Als uit die monitoring blijkt dat er een onverwacht probleem is met de bevoorradingszekerheid, zal de regering gepaste maatregelen nemen zoals de aanpassing van de wettelijke kalender voor een capaciteit tot twee gigawatt (2GW). Dit komt overeen met de twee jongste reactoren, en eigenlijk is dat al een behoorlijke toegeving aan de groene regeringspartner. Men zou, na enkele investeringen, (op kosten van de uitbater en niet via subsidies zoals bij het CRM) in principe 4GW tot zelfs 5GW kunnen behouden.
Want ondanks jaren van mist spuien en onzekerheid creëren zijn onze centrales allesbe- halve “versleten” of “verouderd”. Gelijkaardige reactoren enkele kilometers verder in Borssele (Nederland) worden, zelfs met minder veiligheidsmaatregelen, tot 80 jaar verlengd. Dezelfde verstandige keuze zou ons in dit land dus nog decennia aan betaalbare energie kunnen opleveren én op 15 jaar tijd zo’n 270 miljoen ton CO2-uitstoot kunnen besparen.
Sinterklaas is inmiddels geweest, en hij bracht weinig lekkers voor de bevoegde minister. De afgesproken deadline voor de verlenging is gepasseerd. En toch blijkt er een probleem te zijn: een probleem met de bevoorradingszekerheid. De gascentrale in Vilvoorde stoot op hindernissen. Kwatongen beweren dat die hindernissen van partijpolitieke aard zijn. En dat kan zeker waar zijn. Maar in de praktijk maakt dat natuurlijk niet uit, de hindernissen zijn er wel, en de bevoorradingszekerheid is er niet.
En ook aan de andere kant van de taalgrens is het nog niet zeker dat alles van een leien dakje gaat. Er is beroep aangetekend tegen de gascentrale in Les Awirs, ook een cruciaal puzzelstukje in het plan van minister Van der Straeten. Tinne VDS heeft de afspraak in het regeerakkoord niet nageleefd. Van de minister, die waakt over haar departement verwacht je een plan, zodat dat het regeerakkoord toch uitgevoerd wordt. Namelijk de verlenging van 2GW kernenergie. Of als dat onmogelijk blijkt, een snellere verduidelijking met publieke verklaringen.
Maar niets van dit alles, de minister blijkt erg goed in ‘the waiting game’, net iets wat nefast is voor complexe verlengingen van onze reactoren. Ze vond het dus ook niet nodig om dit eerder dan vandaag te communiceren, dat een verlenging per definitie niet mogelijk is. Dat ze het regeerakkoord dus niet kan uitvoeren. Je zou ook mogen verwachten dat ze poogt om onderhandelingen met Engie op te starten. Dat is allesbehalve onmogelijk.
De Franse multinational spreekt namelijk nergens in absolute termen, wel in termen die van een serieuze uitdaging spreken. En hoe langer men wacht, hoe groter de uitdaging.
Dat Engie niet echt staat te springen voor een verlenging hoeft ook niet te verbazen. Engies aandeelhouders kunnen tevreden zijn: de gascentrales en bijhorende subsidies (die oplopen tot bijna 1 miljard euro) zijn binnen en zullen winstgevender zijn dan de nucleaire taksen te betalen die in dit land op kernenergie gehoffen worden.
Geen enkele reden voor het bedrijf dus om zich te storten in lastige politieke kwesties of technische uitdagingen.
Maar het uitvoeren van het regeerakkoord, hoewel het ingaat tegen de politieke agenda van onze groene energieminister en haar achterban, is een engagement van de hele regering. Ik zou me op dit moment persoonlijk in mijn blauwe hemd gezet voelen als ik deel van Vivaldi uitmaakte.
En dan hebben we nog niets gezegd over de erg bizarre clausule in het CRM, het subsidie mechanisme voor gascentrales.
Daarin staat volgens Tine dat de kernuitstap een noodzaak is voor de gas-subsidies te kunnen toekennen.
Had ze haar taak als minister volbracht, had ze niet met deze regel akkoord gegaan. En er allerminst voor te staan juichen.
Want ook dit gaat in tegen het regeerakkoord. Het ‘Grand Plan’ van de minister lijkt dan ook om de zaken zo vast te zetten én te laten verrotten tot we met eender welke slechte oplossing akkoord zullen moeten gaan. Zoals een investering in gas.
Voor de burger is de rekening inmiddels ook duidelijk. Een uitstap, zal ons geen geld besparen, integendeel. Kernenergie in tandem met hernieuwbaar is de voordeligste op- lossing. De omgekeerde beweging – die ons meer afhankelijk maakt van gas – is uiteraard ook allesbehalve een cadeau voor milieu én klimaat. Daar zou het eigenlijk best wat meer over mogen gaan, als je een energiebeleid probeert te voeren. Men vraagt een inspanning aan de burgers om gas links te laten liggen, maar als overheid het goede voorbeeld geven, blijkt niet prioritair.
En last but not least: als er geen alternatief plan blijkt te zijn, kunnen we toch alleen maar collectieve verontwaardiging tonen? In Nederland was dit zonder twijfel reden geweest om op te stappen.
Niet zo voor de groene achterban: zij bejubelen hun minister publiekelijk voor haar verrottingsstrategie. Het zijn inderdaad nog steeds unieke tijden. Tijden waarin zogenaamde ecologische partijen staan te juichen voor de bouw van gascentrales. Ik hoop dat het nooit went.
“Minister Van der Straeten heeft haar taak goed volbracht!” hoor je ze roepen.
Dat is niet gelogen, de anti-nucleaire agenda van de achterban, ook over de taalgrens heen, heeft ze perfect uitgevoerd. Terwijl ze de rest van de regering een jaartje moest bezig houden met wat windowdressing. En men liep er met open ogen in.
Mooi strategisch spel, jammer dat de maatschappelijke kost zo hoog is. Energiezekerheid en klimaatuitdagingen zouden geen spel mogen zijn.
En toegegeven: jaren van wanbeleid op energievlak, akkoord, maar de kers? Die mocht Tinne plaatsen én het taartje krijgt ze ook mee. Het klimaat? Tja, da’s voor een andere keer. Misschien.
Vrije bijdrage van Jurgen Geevels
- Deze bijdrage werd eerder gepubliceerd op Jong Vld Papers
