Op amper 1 jaar tijd werd het leven 5,6% (!) duurder. Dit is een hallucinant hoge inflatie met verregaande gevolgen. Dit is bijna even hoog als in de economische crisis van 2008, waar de inflatie op haar hoogtepunt 5,9% bedroeg.
(bron: Statbel)
Vooraleer inhoudelijk in te gaan op de loonsverhoging, zal ik het begrip “inflatie” kort duiden. Vervolgens zal ik de abstracte oorzaken van deze torenhoge inflatie toelichten, om vervolgens in te gaan op de hiermee gepaard gaande loonsverhoging.
Begrip inflatie
Van Dale definieert inflatie als volgt: waardevermindering van het geld, hetgeen leidt tot prijsstijgingen. De Europese Centrale Bank voegt hieraan toen: inflatie treedt op als er sprake is van een algemene stijging van de prijzen van goederen en diensten, niet alleen van individuele producten; dat betekent dat je vandaag minder kunt kopen voor 1 euro dan gisteren. Met andere woorden: door inflatie wordt de munt in de loop van de tijd minder waard. Toegepast op de huidige situatie wilt dat zeggen dat de €100 die u een jaar geleden op uw spaarboek zette, vandaag nog maar €94,70 waard is. Een flinke daling dus. Dit komt omdat de inflatie veel hoger is dan de rente op dat spaarboekje. Samengevat komt het er op neer dat u met het hetzelfde bedrag, minder kunt doen. De waarde van de munt is hierdoor gedaald en dat noemt inflatie.
Oorzaken inflatie
De oorzaak van inflatie is vaak te zoeken in basisproducten die duurder worden. Zo kunnen men denken aan voeding, energie, medische/juridische diensten, etc. De oorzaak van de huidige inflatie is niet ver te zoeken. Iedere burger verschrok zich of zal zich verschrikken wanneer ze hun energiefactuur aan variabel tarief moesten of moeten betalen. Daarnaast werden ook de brandstofprijzen significant duurder. Deze twee voornaamste redenen zorgen ervoor dat burgers veel minder koopkracht hebben. Het huidige energiebeleid heeft een flinke impact op de inflatie. Door onze energie-intensieve economie is België sowieso al zeer inflatiegevoelig. Destemeer wanneer we in de toekomst gas zullen moeten invoeren om de kernuitstap te faciliteren. Dit zal dan weer een import van inflatie tot gevolg hebben. Dit is een abstractie van de oorzaak van de huidige inflatie. Er zijn meer factoren in het geding, maar een analytische bespreking hiervan is weinig relevant voor het onderwerp van dit stuk. De voornaamste factoren kunt u hieronder zien.
(Bron: Statbel)
Loonsverhoging
Ik besprak hierboven al dat de inflatie zorgt voor een verminderde koopkracht van de burger. Om dit op te vangen voorziet België in een automatische loonindexering. De lonen worden geïndexeerd wanneer de prijzen van diensten en goederen een drempel overschrijden. Merk op dat ik bewust voor de term “indexering” kies en niet voor “loonsverhoging”. Deze linguïstieke nuance wordt in de meeste debatten niet gemaakt, thans is er een groot verschil tussen de twee begrippen. Een indexering houdt, zoals hierboven besproken, in dat het loon wordt aangepast aan de inflatie. Een loonsverhoging zou inhouden dat men een loon ontvangt dat effectief hoger is dan het basisloon waarop de verhoging van toepassing is.
Ik illustreer dit met een 2 vereenvoudigde voorbeelden:
VOORBEELD 1: Youssef verdient in €1000 en zijn vaste kosten bedragen €500. De inflatie bedraagt 10%. De vaste kosten zullen door de inflatie €550 gaan bedragen. Het loon van Youssef wordt geïndexeerd en zal €1100 gaan bedragen. Voor de indexering hield Youssef €500 over en na de indexering €550. Let op: het leven in het algemeen is duurder geworden, waardoor deze “gewonnen” €50 niet bijdraagt tot een verhoogde koopkracht.
VOORBEELD 2: Hakima verdient €1000 en heeft hard gewerkt, waardoor haar baas bereid is haar een loonsverhoging van 10% toe te kennen. Ook Hakima heeft vaste kosten ten bedrage van €500. Ook hier bedraagt de inflatie 10%. Hakima verdient €1100 en dit bedrag wordt geïndexeerd waardoor ze uiteindelijk €1210 verdient. Voor de indexering en loonsverhoging hield Hakima €500 over. Nu houdt zij €660 over. Ook hier moet ik opmerken dat het leven duurder is geworden, maar door de effectieve loonsverhoging zal Hakima wel een verhoogde koopkracht genieten.
In het eerste voorbeeld is het loon in kwantiteit omhooggegaan zonder dat de koopkracht verhoogde. In het tweede geval werd het loon in kwantiteit en kwaliteit verhoogd, waardoor er wel een verhoogde koopkracht is. Wat ik wil aantonen met deze voorbeelden is dat een indexering geen verhoging van koopkracht tot gevolg heeft. Een indexering geeft de illusie dat men meer verdient, terwijl je in feite niet meer of zelfs kunt doen met dat “hogere” loon. Daarenboven daalt de waarde van het al verdiende geld dat geparkeerd staat op de spaarboekjes. U verliest geld. Bovendien heeft de indexering van de lonen ook tot gevolg dat bedrijven de prijzen van arbeid nog meer zien stijgen. In België is arbeid al hallucinant duur, dus ik moet u niet uitleggen welke desastreuze gevolgen dit zal hebben op de arbeidsmarkt.
(Bron: LCS)
(Schatting van de loonkosten per uur, 2019) (Bron: Eurostat)
In de eerste grafiek zien we dat de loonkosten voor de werkgever zeer hoog zijn. In de tweede grafiek wordt de gemiddelde loonkost per Europees land weergegeven. Uit deze laatste grafiek concluderen we dat België een hogere arbeidskost heeft dan de meeste andere Europese landen. Door de inflatie en de daarmee gepaard gaande indexering worden de loonkosten nog een stukje hoger.
Ik pleit niet voor een afschaffing van de indexering van de lonen, wel voor een realistisch beleid dat rekening houdt met de koopkracht van de burger en de concurrentiekracht van België.
Robbe Vos voor De Liberale Wereld
