Aan het idee om aan mensen die reeds gevaccineerd zijn tegen covid-19 privileges te verlenen, zijn drie zaken fundamenteel onethisch, zeggen arts en doctoraatsonderzoekster Caroline Verdonck en jurist Benoît Franssens van De Liberale Wereld in een gezamenlijke opiniebijdrage. ‘Dat dit voorstel zelfs maar onderzocht wordt, is wraakroepend.’
Federaal minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) laat momenteel bij het GEMS (Groep van Experts voor de Management Strategie van covid-19) het idee onderzoeken om de groep die reeds gevaccineerd werd tegen covid-19, versoepelingen toe te kennen. Het gaat om het idee om gevaccineerden privileges te gunnen, die ver voorbij de ongrondwettelijk gelimiteerde persoonlijke vrijheid gaan.
Aan dat idee zijn drie zaken fundamenteel onethisch.
Ten eerste worden deze vrijheden al gedurende meer dan een jaar ongrondwettelijk aan banden gelegd. Een pandemiewet, die dit juridisch sluitend moet maken, is er nog steeds niet. De regering is hiervoor onlangs nog op de vingers getikt geweest door de rechtelijke macht.
Een tweede – in deze casus nog belangrijker – aspect, is het feit dat steeds gesteld is dat het zich niet laten vaccineren zonder gevolg zou zijn, indien men hiervoor kiest. Minister van Buitenlandse Zaken Sophie Wilmès (MR) benadrukte in De Morgen (10 maart 2021) reeds dat er ‘geen sprake mag zijn van het koppelen van een vaccinatie(certificaat) aan de vrijheid om zich binnen Europa te verplaatsen.’ Wanneer nu beslist wordt om vrijheid van bewegen in eigen land hieraan te koppelen, wordt deze belofte andermaal met de voeten getreden.
Een derde, kwalijk aspect aan de keuze voor versoepelingen voor gevaccineerden is de flagrante schending van de grondwet.
Dit voorstel doet ons denken aan een herinvoering van de standenmaatschappij. Nochtans is een en ander verboden door artikel 10 van de grondwet, dat stelt dat elke Belg gelijk is voor de wet. Het zouden dan niet de aloude standen zijn, zoals de adel en de clerus, die meer rechten krijgt toebedeeld maar de personen die de overheid heeft gekozen. De niet-gevaccineerden zijn dan de lijfeigenen. Ze zitten vast aan hun eigen stukje grond en mogen slechts onder toestemming van de hogere klassen zich onder elkaar mengen.
Net zoals toen worden de privileges terug iets voor de ‘happy few’. Ook artikel 11, dat stelt dat ‘het genot van rechten en vrijheden toegekend aan Belgen zonder discriminatie moet verzekerd worden’, kan met dit voorstel naar de prullenmand worden verwezen. Ook het Verdrag van de Rechten van de Mens, door België ondertekend in 1950, stelt dat discriminatie op basis van o.a. gezondheid niet kan.
Door het gelijkheidsbeginsel niet toe te passen, wordt het gelijkheidsprincipe, één van de twee pijlers van het rechtvaardigheidsgevoel, geschonden. Bovendien wordt ook het tweede principe van dit rechtvaardigheidsgevoel geschonden, namelijk proportionaliteit.
Zonder acties zoals het uit de hand gelopen aprilvisfestival ‘La Boum’ goed te keuren, is het onbetwistbaar duidelijk dat de rek er voor de modale Belg af is en dat vooral de jongeren aan het afzien zijn.
Al meer dan een jaar wordt solidariteit gevraagd om onze ouderen en zieken te beschermen. Al meer dan een jaar volgen jongeren online les; vinden ouders zichzelf heruit om opvang, werk, ontspanning en lesgeven te combineren; zien zelfstandigen amper inkomsten. Het water staat iedereen al meer dan een jaar aan de lippen op financieel, emotioneel en relationeel vlak.
Maar blijkbaar is solidariteit, net zoals met de pensioenen en het klimaat het geval is, éénrichtingsverkeer. En hoewel deze jongeren niet rechtstreeks geviseerd worden, is dit wel het gevolg van de gekozen vaccinatiestrategie, waarbij eerst ouderen en zieken een spuitje krijgen.
Jongeren worden deze week wakker met het nieuws dat gevaccineerden mogelijk meer privileges krijgen, gebracht door een minister die zelf de pensioenleeftijd (en het vaccinatie-moment) nadert. Vrijheden voor exact die personen waarvoor jongeren reeds meer dan een jaar moeten afzien.
Dit voorstel maakt nogmaals duidelijk hoever de politiek verwijderd is van de realiteit.
Dat dit voorstel zelfs maar onderzocht wordt, is wraakroepend. De gevraagde inspanning was reeds buiten proportie voor velen, op dit moment is de proportionaliteit helemaal zoek. Het maakt nogmaals duidelijk hoever de politiek verwijderd is van de realiteit.
Hoogleraar en moraalfilosoof Patrick Loobuyck argumenteert dan wel dat de essentie van het liberale gedachtegoed net het zo vrij mogelijk laten van de bevolking is, dit principe werd niet gehanteerd toen horeca, fitnesscentra en andere opnieuw de deuren moesten sluiten ondanks het feit dat het overgrote deel van de besmetting plaatsvindt op de werkvloer, thuis en op school.
Dat men niet beseft hoe dit enerzijds het draagvlak voor solidariteit ondermijnt, en anderzijds een tweedeling in een reeds gespannen samenleving vergroot, getuigt van een ongezien staaltje morele blindheid. Geen wonder dat deze minister van Volksgezondheid eigenlijk niet verkozen werd.
Caroline Verdonck, arts en doctoraatsonderzoeker (UGent), zelf gevaccineerd, en toch tegen meer privileges voor gevaccineerden.
Benoît Franssens, jurist en ondernemer
Voor De Liberale Wereld
