De fameuze investment deal die zeven jaar lang in de maak was, werd op de voorlaatste dag van 2020 beklonken tijdens een videoconferentie. De deal zou Europese bedrijven meer toegang geven tot de Chinese markt en de economische balans tussen beide regio’s moeten herstellen. Hoewel Europese leiders de deal aanprijzen als een beloftevolle stap naar betere internationale samenwerking en regelgeving, betwijfelen critici of de Chinese toegevingen wel genoeg zijn.
De Chinese president Xi Jinping en Europese leiders waaronder Franse President Emmanuel Macron, Duitse Bondskanselier Angela Merkel, voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen en voorzitter van de Europese Raad Charles Michel namen deel aan de videoconferentie waar de blauwdruk van het akkoord werd opgemaakt.
Een cruciaal onderdeel van de deal is dat China wetten zal introduceren die het verplicht overdragen van buitenlandse technologie naar Chinese bedrijven zal voorkomen. China beloofde ook dat het mechanismen zal invoeren om buitenlandse investeerders meer transparantie en eerlijkere concurrentie te geven tegen de Chinese staatsbedrijven. Europese ondernemers zullen toegang krijgen tot telecom, cloud services en de fors groeiende elektrische automarkt in China. Opvallend was dat China voor het eerst doelen voorop stelde om de klimaatverandering en dwangarbeid aan te pakken.
China is gretig om de economische banden met Europa sterk te houden. Volgens The Diplomat waren Chinese investeringen in de EU de laatste paar jaren goed voor zo’n 120 miljard euro terwijl Europa voor 140 miljard euro aan investeringen in China pompte.
Het is niet meteen duidelijk welke voordelen Beijing uit de deal haalt, al blijft de Europese markt nog steeds even open voor Chinese investeerders. Volgens waarnemers is het binnenhalen van de deal tijdens de slordige regeringsovergang van de Verenigde Staten alvast een symbolische overwinning voor China. De aftredende nationale adviseurs van Trump lieten alvast weten dat ze geschokt waren dat de EU de deal met China afsloot op de vooravond van een kersverse Amerikaanse regering. Joe Biden’s team was naar verluidt beducht op de deal en liet weten dat Amerika later met Europa aan de tafel zal gaan om de strategie tegen China’s economie verder uit te pluizen.
Sommige lidstaten van de EU zoals België en Nederland betwijfelden of het akkoord wel genoeg aandacht op de mensenrechten vestigde. Ook binnen het Europese Parlement klonk er kritiek. Hosuk Lee-Makiyama, directeur van de European Centre for International Political Economy, stelde dat China meestal geen akkoorden afsluit zonder er zelf iets uit te halen. Hij wees er ook op dat de Europese overheid vermoedelijk moeite zal hebben om de nieuwe regelgevingen af te dwingen bij Chinese bedrijven. Reinhard Bütikofer, voorzitter van de Chinese delegatie van het Europese Parlement, gaf aan dat de toegevingen van China over dwangarbeid nauwelijks een succes te noemen zijn.
Het zal dus niet vanzelfsprekend zijn om de deal langs Europese wetgevers te krijgen. Zij bekritiseerden China maandag nog voor de mensonwaardige behandeling van de Oeigoeren en andere islamitische minderheden, het hardhandige optreden in Hongkong en het veroordelen van de journalist Zhang Zhan voor het verslag geven over de coronacrisis. Als het akkoord wordt goedgekeurd, wordt er verwacht dat de nieuwe regels na een jaar van kracht zullen zijn.
Jeremy Van der Haegen voor De Liberale Wereld, 08/01/2021.
