Het Monitoringcomité publiceerde vorige week haar aangepaste rapport over de financiële staat van het land. De barometer staat steeds meer op storm. Ondanks de barslechte cijfers keken de media elders.
Het planbureau ziet het totale begrotingstekort van alle overheden oplopen tot 31,5 miljard euro! In juni voorspelde het planbureau een tekort van 26,8 miljard euro. Op twee maanden tijd is dit tekort zo maar even opgelopen met bijna 5 miljard euro.
Bovendien omvat dit bedrag niet alle maatregelen die werden getroffen door de verschillende regeringen.
Heden wordt ook duidelijk dat de inflatie geenszins tijdelijk zal zijn en dat bijgevolg ook de rentes gaan toenemen. Gezien de hoge schuldgraad van België zullen ook de intresten die ons land betaalt immers toenemen.
Momenteel bedraagt de Belgische langetermijnrente 2,52%. Dat is het hoogste peil sinds 2014 en deze zal verder oplopen. De Belgische schatkist heeft zich ingedekt tegen de oplopende rente door, gebruik makend van de lage rentes, veel van haar schuld op lange termijn vast te leggen aan deze lage rentevoet. Toch zal vanaf 2023 de rente oplopen en gezien de oplopende begrotingstekorten zullen deze aan een hoger rentevoet moeten worden gefinancierd.
Aldus loopt het tekort op tot 5,4 % van het Bruto Binnenlands Product (de totale waarde van goederen en diensten die het land op jaarbasis produceert). De inflatie in de hele eurozone is in september opgelopen op tot 10%.
Het Brussels gewest staat er luidens de Centre de recherches en Economie Régionale et Politique Economique slecht voor. Bij ongewijzigd beleid neemt de schuld toe tot 11,2 miljard in 2025. Dit houdt een stijging in met 75%. De schuldratio zal aldus in 2025 200% bedragen. De Brusselse regering gaf in een reactie aan dat deze cijfers uitgaan van het meest pessimistische scenario, maar dit neemt niet weg dat het meer dan tijd is om de uitgaven structureel in te perken.
Ondertussen blijkt het Brussels gewest af te stevenen op een tekort van anderhalf miljard euro en dit zonder dat er reeds maatregelen werden getroffen voor de energiecrisis. Het ratingagentschap S&P heeft onlangs de outlook van de rating (AA-) op negatief gezet. Mocht dit agentschap de volgende keer de rating effectief verlagen schiet de intrest op de schuld omhoog.
De Waalse overheidsschuld bedraagt heden zowat 200 procent van de regionale inkomsten bedragen. Bovendien zijn hierin niet de cijfers opgenomen van de kosten van de overstromingen vorige zomer die niet alleen veel mensenlevens hebben gekost maar ook zware financiële gevolgen had. De rentelasten bedragen heden meer dan 600 miljoen euro. Terwijl Wallonië 15,5 miljard euro inkomsten heeft, geeft het 19,6 miljard euro uit of zo maar even een tekort van 4,1 miljard euro in 2022.
De situatie is in Wallonië zodanig precair geworden dat de huisbankier Belfius weigerde om nog langer in te springen als kassier voor de Waalse overheid. Het kascontract waarbij het Waalse Gewest beroep kon doen op Belfius ten belope van 3,5 miljard als het elders geen krediet meer zou krijgen wordt enkel verlengd tot 2024.
Vlaanderen zit in minder diep vaarwater maar in 2025 zal de schuldgraad oplopen tot 55 miljard euro. In 2019 bedroeg deze nog 24 miljard. De coronacrisis laat ook hier diepe sporen na. Dit jaar zal de Vlaamse regering haar eigen schuldnorm, die zegt dat de schuldgraad niet meer dan 65% mag bedragen, voor het eerst overschrijden. Eind dit jaar zou de schuld 68,8% bedragen.
Deze oplopende schuldgraad bij alle overheden maakt dat ondanks de lage rentestand de jaarlijkse rentebetalingen oplopen, waardoor er minder middelen ter beschikking staan voor het echte beleid. Zo zal Vlaanderen bv. tegen 2026 ruim 450 miljoen euro aan intresten moeten afdragen op jaarbasis luidens het laatste rapport van het Rekenhof.
Met de vele relanceplannen werd trouwens al heel wat buskruit verschoten. Bijzonder is ook dat de uitgaven van het Vlaams relanceplan buiten de begroting worden gehouden. Hetzelfde geldt overigens ook wat betreft de Oosterweel.
Heden komt er nog een 4 miljard bovenop.
Gezien de explosie van de inflatie is het een kwestie van tijd alvorens de rentes gaan oplopen. Daar waar ons land verleden jaar zelfs een negatieve rente had wanneer het geld ontleende op de internationale markten (-0,05%) is dit heden reeds opgelopen tot 2,52%. Dit zal doorsijpelen naar de rentebetalingen van de verschillende overheden. Het potentieel voor een allesvernietigende rentesneeuwbal is groot. De vorige maal dat dit voorviel bedroegen de rentelasten in 1990 voor de schulden van onze overheden niet minder dan 11,2% van het totale inkomen van de Belgische bevolking.
U kon hier eerder lezen dat de kans op een sterk oplopende inflatie met een lage economische groei (stagflatie) sterk is toegenomen[1].
De overheidsschuld van België bedraagt heden 113% van het BNP. Het planbureau geeft echter aan dat bij ongewijzigd beleid tegen 2027 de schuldgraad oploopt tot 116 procent van het Bruto Binnenlands Product (de totale geldwaarde van alle in een land geproduceerde goederen en diensten op jaarbasis).
De economische groei die tot voor kort werd geschat op 3% voor dit jaar zal door de oorlog in Oekraïne en de daarmee gepaard gaande bijkomende inflatieopstoot en het dalend consumentenvertrouwen veel lager uitkomen.
Zo geeft het planbureau aan dat de economische groei vanaf oktober gedurende twee kwartalen zal stilvallen (-0,1% en -0,04%). Voor heel 2023 zal de economische groei slechts 0,5% bedragen.
Het behoeft geen betoog dat dit een zware impact zal hebben op de overheidsinkomsten (vennootschapsbelasting) en dat de uitgaven verder zullen oplopen.
Als dan ook nog eens de rente en dus de kost van de schuld zal toenemen dreigt een totale ontsporing van de staatsschuld.
Besluit
De schulden van vandaag zijn de belastingen van morgen. We zien heden duidelijk dat de begroting van elke overheid door corona zwaar in het rood is gegaan in 2021. Men hoopte dit recht te trekken in 2022 maar de oorlog in Oekraïne besliste er anders over.
De averij is enorm en bovendien worden er tevens allerhande relanceplannen en koopkrachtmaatregelen gelanceerd waarvan de kostprijs grotendeels nog in de boeken moet worden opgenomen.
De oorlog in Oekraïne leidt er tevens dat de uitgaven door defensie verder zullen toenemen. Aldus wordt er bijkomend 1 miljard euro extra uitgetrokken voor defensie. Als men de NAVO-norm van 2% wil halen kost dit per jaar 2 miljard euro extra.
Daarnaast tikt de vergrijzingsklok onverbiddelijk voort en komt er een pittige klimaatfactuur bovenop.
Sinds de fameuze uitspraak van PS’er Guy Mathot dat ‘de schuld er vanzelf is gekomen en ook vanzelf zal verdwijnen als sneeuw voor de zon’ weten we wel beter. De schuld zal enkel als sneeuw voor de zon verdwijnen als u en ik er het nodige strooizout voor leveren onder de vorm van hogere belastingen.
Gezien de belastingdruk in ons land heden de hoogste van Europa is, is de marge wat dit laatste betreft quasi nihil.
Het besluit is dan ook duidelijk. We hebben geen begrotingsmarge meer en dus moeten we gaan kijken naar de uitgaven. Zeker in het licht van de oplopende inflatie en de daarmee gepaard oplopende rente op onze schulden moet er dringend worden ingegrepen. De toekomstige generaties kunnen de verdere toename van de schulden niet dragen.
Vandaar onze dringende oproep aan de regeringen van dit land.
Werk een lange termijnplan uit waarin we duidelijk vastleggen hoe we de begrotingstekorten structureel gaan wegwerken. We zitten met z’n allen momenteel in “the perfect storm”. We moeten onze welvaart en ons sociaal zekerheidsstelsel vrijwaren en dit kan enkel door enerzijds slechts zeer gerichte steun te bieden aan de bedrijven en de burgers die het echt nodig hebben en elke uitgave tegen het licht te houden.
België geeft luidens een onderzoek van André Decoster aldus in verhouding tot het BBP 1,3% meer uit aan onderwijs, 1 procent meer aan openbaar vervoer en 1,8 procent meer aan publieke diensten. Luidens een studie van de Nationale Bank waren er in 2019 slechts twee landen in de eurozone die hogere overheidsuitgaven hadden dan ons land.
Nu, meer dan ooit, moet er een echt kerntakendebat worden gevoerd. We moeten terug regeren en niet beheren.
Daarnaast moeten we nu echt werk maken van een werkzaamheidsgraad van 80%. Maak werk van werk. Ook de pensioenhervorming moet nu echt uit de startblokken. Ons gestolde land moet zichzelf nu echt dringend heruitvinden.
We worden geconfronteerd met een bijzonder gevaarlijk economisch klimaat waarbij het doembeeld van stagflatie niet uit te sluiten valt[2].
Stilzitten en bang afwachten wat er op ons afkomt is geen optie.
Redactie van De Liberale Wereld
[1] https://deliberalewereld.be/van-onbeheersbare-prijzenspiraal-naar-een-economie-in-wurggreep-stagflatie-dreigt/
[2] Wie hier meer over wil lezen kan hier terecht: https://deliberalewereld.be/van-onbeheersbare-prijzenspiraal-naar-een-economie-in-wurggreep-stagflatie-dreigt/
