Show me the money
Wie er de begrotingscijfers van alle entiteiten op naslaat kan alleen maar vaststellen dat alle begrotingen een enorme corona-uppercut hebben gekregen. Zo explodeert de schuldgraad in Brussel bij ongewijzigd beleid van 152 % in 2021 naar 186 % in 2025.
Vlaanderen zit in minder nauwe schoenen maar in 2025 zit de schuldgraad aan 94 % terwijl deze voor de crisis nog 40% bedroeg. Luidens het Rekenhof neemt de schuld in Vlaanderen in 2022 met 12,2 % of 4,4 miljard euro toe tot 41 miljard euro. Dit jaar overschrijdt de Vlaamse regering voor het eerst ooit (!) haar zelf opgelegde schuldnorm, die zegt dat de schuldgraad niet meer dan 65% mag bedragen. Het Waals Gewest breekt ondertussen alle records en zit bij ongewijzigd beleid in 2025 aan een schuldgraad van 262%.
Deze oplopende schuldgraad bij alle overheden maakt dat, ondanks de lage rentestand, de jaarlijkse rentebetalingen oplopen, waardoor er minder middelen ter beschikking staan voor het echte beleid. Zo zal Vlaanderen bv. tegen 2026 ruim 450 miljoen euro aan intresten moeten afdragen op jaarbasis. Met de vele relanceplannen werd overigens al heel wat buskruit verschoten. Dit alles is trouwens in de veronderstelling dat de rentes niet gaan oplopen tegen dan.
Gezien de explosie van de inflatie is het een kwestie van tijd alvorens de rentes oplopen. Dit zal doorsijpelen naar de rentebetalingen van de verschillende overheden. Het potentieel voor een allesvernietigend rentesneeuwbal-effect is groot. De vorige maal dat dit voorviel bedroegen de rentelasten in 1990 voor de schuld van onze overheden niet minder dan 11,2% van het totale inkomen van de Belgische bevolking. U kon hier eerder lezen dat de kans op een sterk oplopende inflatie met een lage economische groei (stagflatie) sterk is toegenomen[1].
Ook de begroting van de federale overheid maakt water. De federale regering kijkt in 2022 aan tegen een tekort van meer dan 21 miljard euro. De overheidsschuld bedraagt heden 113% van het BNP. Het planbureau geeft echter aan dat dat bij ongewijzigd beleid tegen 2025 de schuldgraad oploopt tot 120 procent van het bruto binnenlands product (de totale geldwaarde van alle in een land geproduceerde goederen en diensten op jaarbasis).
Hoeveel kostte covid tot op heden aan de begroting?
Voor 2020 geeft het verslag van het Rekenhof aan op basis van voorlopige cijfers dat er sprake is van 1 miljard euro verlies aan ontvangsten en 10,9 miljard euro bijkomende uitgaven, wat de totale impact brengt op 12 miljard euro[2]. Voor 2021 wordt de weerslag voorlopig geraamd op 617 miljoen euro minontvangsten en 6,5 miljard euro meeruitgaven, wat het totale prijskaartje voor 2021 tot op heden op 7 miljard euro brengt.
Tot op heden bedraagt de totale kostprijs van corona aldus 20 miljard euro en dit alleen wat de overheden betreft. Alleen al de tijdelijke werkloosheid kostte in het totaal 5,9 miljard euro aan de federale overheid.
We kunnen ons geen nieuwe lockdown permitteren!
De schulden van vandaag zijn de belastingen van morgen. We zien heden duidelijk dat de begroting van elke overheid de laatste twee jaar midscheeps werd getroffen. De averij is enorm en bovendien werden er tevens allerhande relanceplannen gelanceerd waarvan de kostprijs grotendeels nog in de boeken moet worden opgenomen.
Daarnaast tikt de vergrijzingsklok onverbiddelijk voort en komt er een pittige klimaatfactuur bovenop. Sinds de fameuze uitspraak van PS’er Guy Mathot dat de schuld er vanzelf is gekomen en ook vanzelf zal verdwijnen als sneeuw voor de zon weten we wel beter. De schuld zal enkel als sneeuw voor de zon verdwijnen als u en ik er het nodige strooizout voor leveren onder de vorm van hogere belastingen.
Gezien de belastingdruk in ons land heden de hoogste van Europa is, is de marge wat dit laatste betreft quasi nihil. Het besluit is dan ook duidelijk. We hebben geen begrotingsmarge meer om een nieuwe lockdown op te vangen. Zeker in het licht van de oplopende inflatie en het daarmee gepaard gaande risico op een oplopende rente op onze schulden.
Persoonlijk ben ik tegenstander van een nieuwe lockdown omdat de schade voor de burgers, de ondernemingen en de studenten te groot is in verhouding tot de tijdelijke winst. Bijgevolg zou ik dan ook tevreden moeten zijn dat er geen marge meer is. Ik weet echter beter. Dit is bijzonder slecht nieuws. Bij een conjuncturele tegenslag of een natuurlijke ramp hebben we geen buffer meer.
Op de vraag: “show me the money?”, is het antwoord voor alle regeringen duidelijk: “It is gone with the wind!”.
Een vrije bijdrage van Carlo Van Grootel voor De Liberale Wereld
[1] https://deliberalewereld.be/van-onbeheersbare-prijzenspiraal-naar-een-economie-in-wurggreep-stagflatie-dreigt/
[2] file:///C:/Users/vangr/Downloads/2021_19_Begroting2021A1.pdf
